Klinisyenlerin osteoporoz tedavisindeki tercih kriterlerinin anket ile değerlendirilmesi çalışması

Abstract

Amaç: Osteoporoz gelişen ve giderek yaşlanan dünya popülasyonunda prevelansı giderek artan bir hastalık olup sinsi ilerlemesi ve çoğu zaman herhangi bir patolojik kırık oluşturmadan bulgu vermemesi bu hastalığın tanısında ve tedavisinde belirli zorluklara yol açmaktadır. Osteoporoz ile ilgili pek çok medikal ve paramedikal tedavi seçeneği mevcut olup klinisyenler bu tedavi kararlarını pek çok faktörü göz önünde tutarak vermektedir. İşte bu faktörlerin klinisyenler için olan önemini bir anket yolu ile değerlendirmek isteyen Markaz ve arkadaşları, OSTREQ anketini oluşturmuşlardır. 17 sorudan oluşan bu anket klinisyenlerin osteoporoz tedavisi planlamasında hangi faktörleri göz önünde tuttukları ve bu faktörlerin tedavi planlamasındaki etkisini araştırmayı amaçlamıştır. Biz bu çalışmada OSTREQ anketinin Türkçe uyarlamasını yaparak Türkiye'de klinisyenlerin osteoporoz tedavisi planlamasında hangi faktörleri göz önüne aldığını araştırmayı amaçladık.Gereç-yöntem: Araştırmada Markaz ve arkadaşlarınca geliştirilmiş OSTREQ anketi Türkçe uyarlaması kullanılmıştır. 8 bölüm ve 17 sorudan oluşan bu anket çalışmasında katılımcılar yanıtlarını Kesinlikle Engelleyici, Kısmen Engelleyici, Ne engelleyici ne de teşvik edici, Kısmen Teşvik Edici, Kesinlikle teşvik edici şeklinde 5 ayrı skala ile değerlendirilmesi istenmiştir. Çalışmamız Nisan 2018 ile Kasım 2019 tarihleri arasında yapılmış olup çalışmamıza Romatoloji, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Endokrinoloji ve Metabolizma hastalıkları klinisyenleri e-mail üzerinden, katılımcıları İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları polikliniğine davet ederek veya klinisyenlerin çalışmakta olduğu polikliniklere gidip anketin elden doldurulması şeklinde anketler doldurulmuştur. Anketimize 188 katılımcı katılmıştır. 18 kişinin anketi 2 defa doldurduğu tespit edilerek bu kişiler çalışma dışı bırakılmış ve çalışma 170 katılımcı üzerinden elde edilen veriler ile yapılmıştır. Bulgular: Araştırtırma, dışlama kriterleri de göz önünde alındığında 170 katılımcıdan elde edilen veriler ile yapılmıştır. Verilerin istatistiksel analizi IBM SPSS 22 istatistik programıyla yapılmıştır. Çalışmamıza katılan hekimlerin uzmanlık dalları incelendiğinde 37'sinin (%21,8) endokrinoloji, 49'su (%28,8) Romatoloji ve 84'ünün (%49,4) fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanı olduğu belirlenmiştir. Ölçeğin ilk geliştirildiği çalışmada faktör yüklerinin 0.65 ile 0.90 arasında değişmektedir. Çalışmamızdaki Türkçeye uyarlanmış ölçekteki maddelerin faktör yükleri 0.33 ile 0.92 arasında değişmekte olup kabul edilebilir faktör yükü değeri olan 0.32'nin üzerinde ve geçerlidir. Klinisyenlerin osteoporoz tedavisindeki tercihi anketinin alt ölçeklerinin 0.698 ile 0,940 arasında bulunmuştur. Anketin genel Cronbach alfa kat sayısı 0,855 olarak bulunmuştur. Silinmesi halinde iç güvenilirlik kat sayısını anlamlı derecede artıran madde bulunmamıştır. Maddelerin ayırt edici gücünü ölçmek için yapılan %27'lik alt ve üst gruplarda t-testi sonucunda tüm maddelerin, 27 kişilik toplam puana göre oluşan, alt ve üst gruplarda anlamlı fark yarattığı görülmüştür. Test sonucunda t değerleri 2,711-10,030 arasında olduğu saptanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi ve iç güvenilirlik sonuçları madde çıkarmayı gerektirmediğinden madde çıkartılmamıştır. Çalışmamıza katılan uzman hekimlerin osteoporoz tercih kriterleri anketine verdikleri yanıtlar uzmanlık dallarına göre incelendiğinde hastalığın ağırlığı ve tedavi etkinliği, yönetim ve kullanım ve ilaç endüstrisi alt ölçekleri ile uzmanlık dalları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmamıştır. Sağlık sistemi ve maliyet alt ölçeğinde istatistiksel olarak branşlara göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık bulunmuştur (p=0,013) Anlamlı farkı yaratan grubu bulmak amacıyla yapılan post-hoc testinde (LSD) sağlık sistemi ve maliyet alt faktöründe romatoloji uzmanlarının, endokrinoloji uzmanlarına göre istatistiksel olarak anlamlı ve daha yüksek puana sahip olduğu saptanmıştır (p=0,034)Sonuç: Markaz ve arkadaşlarının klinisyenlerin osteoporoz tedavisi planlamasında dikkate aldığı unsurların değerlendirilmesi için hazırlamış olduğu OSTREQ anketi, klinisyenlerin osteoporoz tedavisine karar verirken dikkate aldığı parametreleri değerlendirme amaçlı hazırlanmış bir anket olup anketin Türkçe uyarlamasının Türkiye çalışmasında istatistiksel olarak anlamlı ve doğrulabilabilir sonuçlar gözlemledik.Bu çalışma genel bir osteoporoz tedavisi anketi olarak geliştirilmiştir; ancak, doktorların belirli bir anti-osteoporotik ajan hakkındaki görüşlerini değerlendirmek için kolayca ve minimal modifikasyonlarla kullanılabilir. Bu çalışma, sağlık geri ödeme sistemlerinin ve ilaç firmalarının hangi parametrelerin hekimlerin osteoporoz tedavisi konusundaki tercihlerini yönlendirdiğini anlamalarına yardımcı olabilir.

Objective: Osteoporosis is a disease with increasing prevalence in the aging and growing world population and its insidious progression and lack of findings without fracture cause certain difficulties in the diagnosis and treatment of this disease. There are many medical and paramedical treatment options for osteoporosis, and clinicians make these treatment decisions with many factors in mind. Markaz et al. who wanted to evaluate the importance of these factors for clinicians through a questionnaire, developed the OSTREQ questionnaire. This 17-question questionnaire aimed to investigate the factors that clinicians consider in the planning of osteoporosis treatment and the effect of these factors on treatment planning. We made the Turkish version of the questionnaire in this study which factors clinicians in planning treatment for osteoporosis in Turkey we aimed to investigate that take into consideration.Material and Method: The Turkish version of the OSTREQ questionnaire developed by Markaz et al. Are used in this research. 256/5000In this survey, which consists of 8 sections and 17 questions, the participants were asked to evaluate their answers with 5 different scales: Absolutely Preventive, Partially Preventive, Neither Preventive or Encouraging, Partially Encouraging, Absolutely Encouraging.Our study was conducted between April 2018 and November 2019.Clinicians of Rheumatology, Physical Therapy and Rehabilitation, Endocrinology and Metabolic Diseases participated in our study. The questionnaires were filled in by e-mail or by inviting the participants to the outpatient clinic of Endocrinology and Metabolic Diseases of İzmir Katip Çelebi University Atatürk Training and Research Hospital or by going to the clinics where the clinicians were working.188 participants participated in the survey. It was determined that 18 people completed the questionnaire twice and these people were excluded from the study and the study was conducted with the data obtained from 170 participants.FindingsThe research was conducted with the data obtained from 170 participants considering the exclusion criteria. Statistical analysis of the data was performed with IBM SPSS 22 statistical program.When the specialties of the physicians participating in our study were examined, it was determined that 37 (21.8%) were endocrinology, 49 (28.8%) were rheumatology and 84 (49.4%) were physical therapy and rehabilitation specialists. In the first study of the scale, factor loadings ranged from 0.65 to 0.90. The factor loads of the items adapted to the Turkish scale in our study ranged from 0.33 to 0.92 and were above and above the acceptable factor load value of 0.32. The subscales of the clinicians' preference for osteoporosis treatment ranged from 0.698 to 0.940. The overall Cronbach alpha coefficient of the questionnaire was found to be 0.855. No material was found to significantly increase the internal reliability coefficient if deleted. As a result of t-test in 27% lower and upper groups to measure the discriminative power of the items, it was seen that all items made a significant difference in the lower and upper groups, which were formed according to the total score of 27 people. The t values were found to be between 2,711-10,030. Confirmatory factor analysis and internal reliability results did not require removal of the substance, so the substance was not removed. When the responses of the specialist physicians participating in our study to the osteoporosis preference criteria questionnaire were examined according to their specialty, no statistically significant difference was found between the severity of the disease and treatment efficacy, management and use, and the pharmaceutical industry subscales and specialty branches. Statistically significant difference was found in health system and cost subscale according to branches (p = 0.013). Post-hoc test (LSD) was used to find out the group that made a significant difference in health system and cost sub-factor. higher scores (p = 0.034).