Arkeolojik uygulamalarda coğrafi bilgi sistemleri (CBS) yoluyla mekâna yönelik analizler: Knidos arkeolojik alan çalışması

Abstract

Günümüzde oldukça farklı disiplinlerce kullanılan ve giderek yaygınlaşan Coğrafi Bilgi Sistemlerinin kullanımı, mekânsal verilerin hızlıca görselleştirilmesine ve değerlendirilmesine olanak tanıması sebebiyle arkeolojik çalışmalar için önemli bir yönetim aracı haline gelmiştir. Arkeoloji-Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) entegre bir şekilde kullanımı giderek yaygınlaşmasına rağmen ülkemizde henüz yeterli uygulama alanı bulamamıştır. Bu sebeple mevcut çalışmalar oldukça sınırlı sayıdadır.Bu tezin amacı, CBS tekniklerini kullanarak antik çağ yerleşimcilerini kapsayan çalışma alanının topografik özelliklerinden yola çıkarak, bulundukları döneme ait yerleşimcilerin bölgeyi seçme sebepleri, hangi amaçlar dahilinde bu bölgede bulundukları, bölge topolojisi ile yerleşimciler arasındaki ilişkiler gibi konular üzerinde yorum yapabilmek amacıyla arkeolojik çalışmalara yardımcı olacak altlık envanter oluşturmaktır. Aynı zamanda, çalışma bölgesindeki her türlü yapının coğrafi ve öznitelik verileri, sayısal ortamda toplanarak arkeolojik yerleşimlerin kalıcı kayıtları üretilmiş ve güncellenebilecek veri tabanları oluşturulmuştur. Arkeolojik yerleşimlere ait grafik ve grafik olmayan verilerin bir veri tabanında toplanabilmesi ve birbirleriyle ilişkilendirilebilmesi, üretilen tematik haritalar sayesindedir. Bu haritalar sayesinde, Arkeolojik yerleşimlerin kendi dönemleri içerisinde birbirleriyle veya çevreleriyle nasıl ilişkiler içerisinde olduklarının hem sayısal hem de görsel olarak sunulabilmesi için daha önceki zahmetli, masraflı ve uzun yıllar süren arazi çalışmalarına göre elde edilen gerekli bilgiler, daha hızlı ve az maliyetli şekilde elde edilmesi sağlanmıştır. Ayrıca oluşturulan haritalardan faydalanarak bölgenin topografik ve diğer çevresel özellikleri ışığında çalışma alanının mekânsal anlamda GZFT analizi yapılmıştır. GZFT analizi ile çalışılan arkeolojik alanın güçlü ve zayıf yönleri, fırsat ve tehditleri incelenerek bir tablo oluşturulmuştur. Bu GZFT analizi sonucunda yapılan yorumların arkeologların kent üzerinde haritacılık anlamında mekânı tanımalarında ve yorumlamalarında stratejik bir rehber olması umulmaktadır. Bu sayede arkeologlara, bölgede eski dönemlerde yaşayan yerleşimcilerin bölgeyi mekânsal anlamda tercih etme nedenlerini anlamaya yardımcı altlık envanter oluşturulması hedeflenmiştir.

Nowadays, the use of Geographical Information Systems, which are widely used in different disciplines and increasingly widespread has become a unique spatial management tool because it can be enabled rapid visualization and evaluation of spatial data for archaeological work. Despite the integrated use of Archeology-Geographic Information System (GIS) is increasingly widespread. It has not yet found sufficient application area in our country. Therefore, current studies are quite limited.The purpose of this thesis creates the base inventory which will help archaeological studies to comment on topics such as the relations between the region topology and the settlements, the reasons for choosing the region of the settlement residents, for what purpose they are in this area taking into account the topographical features of the study area covering ancient settlements using GIS techniques. At the same time, Permanent records of archaeological settlements produced collected in the digital environment geographic and attribute data, of all kinds of structures in the study area and updated databases have been created. The collected in a database and associated with each other of graphical and non-graphical data of the archaeological sites is produced through thematic maps. Thanks to these maps, the obtained necessary information for both numerical and visual presentations on how they relate to with each other or with their surroundings each other or to the environment in their own period of Archaeological settlements is provided faster and less costly according to the previous troublesome, costly and long-term field studies. Also, SWOT analysis of the study area was carried out in spatial meaning using the generated maps, topographic and other environmental characteristics of the region. A table was created to examine Strong and weak aspects, opportunities and threats of the archaeological area studied by SWOT analysis. Of the comments made as a result of the This SWOT analysis is hoped to be a strategic guide in the interpretations and recognitions of the site in terms of mapping on the city of Archaeologists. Thus, the creation of Base inventory helping to understand the reasons for preferring the region in spatial sense of residents living in the region in the old period to archaeologists targeted.