Kohlberg`in ahlak kuramının izdüşümü olarak örgütsel biliş

Abstract

Örgüt evrenini, kendi bütünlüğünün eksik bir örüntüsü olarak yeniden var kılan metaforik bir çerçevenin çağrısı ile başlayan bu çalışma, bireylerin bilişlerini kendine hareket noktası olarak almıştır. 'Örgütsel Biliş' alanına ait zengin literatüre rağmen bireylerin farklılaşan bilişlerine atıfta bulunarak, kararlarının nasıl karaterize olduğunu teorize eden veya görgül metodlar ile açıklayan konseptler sınırlıdır. Bu tespitten yola çıkarak, Kohlberg'in Ahlak Gelişim Teorisi örgüt evrenine uyarlanmış ve hiyerarşik bir 'Örgütsel Biliş' anlayışı geliştirilmiştir. Örgütsel olayların kavrandığı, farklı gerekçelendirme modları ile karakterize olan 3 biliş düzeyine ulaşılmıştır. Ek bir teorik düzey üzerinde ise umut verici işaretler elde edilmiştir. Bireylerin bilişsel kapasiteleri ve dolayısıyla çevrelerini algılama ve değerlendirme kapasiteleri arttıkça, örgütsel olguları düşünme biçimlerinin evrim geçirmekte olduğu ve bu bilişsel kaymaların tutarlı olduğu gözlenmiştir. Ampirik cephede bu konsept, bireyler ile yapılan mülakatlar vasıtası ile sınanmış ve geliştirilmiştir. Daha sonra, ileri sürülen teorik yaklaşımın kaynaklarından beslenmeyen objektif bir ölçek geliştirilmiş ve bu ölçekten elde edilen sonuçlar mülakatların sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Objektif ölçeğin, sübjektif çalışmayı anlamlı biçimde desteklediği görülmüştür. Elde edilen bilgiler ile; biliş düzeyleri bilinen örgüt üyelerinin, farklı örgütsel olaylara karşı takınacakları tavrı tahmin eden bir ön-kuram da elde edilmiştir. Nihayetinde, örgüt evrenini bireylerin bilişleri üzerinden tanımlayan teorik bir çerçeve ve endüstriyel kullanıma indirgenebilen iki ölçek elde edilmiştir.

As an enthusing concept to re-define the organizational cosmos in a novel form, this study approve the cognition of individuals as a starting point. Despite the abundant study of organizational cognition concept, there remains an uncharted area which depicts; how perceptions of different cognitive capacities might hierarchise the organizational cosmos. Upon this, we used 'Kohlberg's Moral Development Theory' as a metaphor and found 3 hierarchic cognitive level which characterize on different justification modes. Also an additional theoric level identified for possible phenomenons. We show that, consideration styles of organization members evolving while their cognitive capacities and related environmental perceptions broading and these shifts are consistently patterned. On empirical facade an objective scale was developed by an ontologic approach for confirming the oral interviews. With the obtained information, a hypothesis has developed to estimate the behaviours of different cognitive levels of organization members, towards different organizational events. Eventually we got two different scales for industrial use.