Rekabetçi bir yaklaşımla ihracat performansını etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Türk imalâtçı-ihracatçı firmaları üzerine uygulamalı bir araştırma

Abstract

Türkiye'de 1980'den bu yana ekonomik büyüme ve kalkınma için ihracata dayalı kalkınma stratejisi uygulanmaktadır. Bu stratejinin başarısı ise büyük ölçüde ihracatçı firmaların yabancı pazarlardaki rakipleri karşısında sağlayacağı rekabet avantajına ve göstereceği ihracat performansına bağlıdır. İhracatçı firmalar yabancı pazarlarda rakipleri karşısında avantaj elde etmek için rekabet stratejileriyle birlikte benzersiz firma yeteneklerine ihtiyaç duyarlar. Bu çerçevede, bu çalışmada ihracatçı firmalara yabancı pazarlarda rakipleri karşısında avantaj sağlayan strateji ve yeteneklerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Türkiye'de yerleşik 281 imalâtçı-ihracatçı firmanın 300 ihracat girişimi üzerinde gerçekleştirilen ampirik araştırma neticesinde, rekabet stratejileri ile rekabet avantajı ilişkisi bakımından; maliyet liderliği stratejisiyle maliyet avantajının, ürün farklılaştırma stratejisiyle ürün avantajınının ve hizmet farklılaştırma stratejisiyle hizmet avantajının pozitif ilişkili olduğu belirlenmiştir. İhracat yetenekleri ile rekabet avantajı ilişkisi bakımından; enformasyonel yeteneklerin maliyet ve ürün avantajıyla, ilişki kurma yeteneklerinin maliyet ve hizmet avantajıyla, pazarlama yeteneklerinin ise maliyet, ürün ve hizmet avantajıyla pozitif ilişkili olduğu belirlenmiştir. Rekabet avantajı ihracat performansı ilişkisi bakımından, maliyet ve ürün avantajının ihracat performansıyla pozitif ilişkili olduğu belirlenmiştir. Son olarak, hedef pazardaki rekabet yoğunluğunun ihracat performansıyla pozitif ilişkili olduğu tespit edilmiştir.

Since 1980, an export-oriented strategy has been implemented for economic growth and development in Turkey. The success of this strategy, to a great extent, is dependent on the competitive advantage which exporter firms will provide in foreign markets against their rivals and on the performance of exportation that will be exhibited. Exporter firms generally need unique firm capabilities as well as competitive strategies so as to gain advantage in foreign markets against their rivals. Based on this, the aim of this study is to identify the strategies and capabilities which provide advantages to the exporter firms against their rivals in foreign markets. For this purpose, an empirical research is conducted on the 300 export ventures of the 281 Turkish local manufacturer-exporter firms and in terms of the relationship between competitive strategies and competitive advantages, this research provides empirical evidence that cost leadership strategy and cost advantage are positively related, and so are product differentiation strategy and product advantage and also service differentiation strategy and service advantage. In terms of the relationship between export capabilities and competitive advantage; it is found that informational capabilities are positively related with cost and product advantages and so are relationship capabilities with cost and service advantages, and also marketing capabilities with cost, product and service advantages. In terms of the relationship between competitive advantage and export performance, it is specified that cost and product advantages are positively related with export performance. Lastly, the study points out that the intensity of competition in the target market is positively related with export performance.