Seyyid Nesimî ve Şah İsmail Hatayî`nin şiir ve kelamlarında tenasüh, hulûl, tecsim

Abstract

Şeriatçı Şia ile heterodoks Şia'yı birbirlerinden ayıran bir nokta olarak karşımıza çıkantasavvufi unsurlardan; ölen kişinin ruhunun insan, hayvan, bitki, cisim bedenleriarasında yolculuk yapması manasına gelen tenasüh, Tanrı'nın yarattığı kişilerinbedenine intikal etmesi olan hulûl ve Tanrı'ya cisim isnat etmek (kolu, bacağı olan vs.)manasına gelen tecsim kavramları Şah İsmail Hatâyî ve Seyyid Nesimi divanlarındaçalışılmıştır.Kökenleri oldukça eski olan bu tasavvufi unsurların ilk olarak nerede ortaya çıktığı,hangi dinlerin kabul edip hangi dinlerin reddettiği ve bu unsurların Kızılbaş şiirlerinene ölçüde yansıdığı çalışmamızda üzerinde durduğumuz başlıca konulardandır.Şeriatçı Şia'nın bu tasavvufi unsurları neden reddettiği, kabul edenleri neden din dışıolarak kabul ettiği çalışmamızda tarihsel gelişimi içinde ele alınmıştır.Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde tenasüh, hulûl ve tecsiminkavramsal olarak incelenmesi birinci bölümde Hatâyî Divanı'nın tenasüh, hulûl,tecsim kavramları açısından incelenmesi, ikinci bölümde Seyyid Nesimi Divanı'nıntenasüh, hulûl, tecsim kavramları açısından incelenmesi, sonuç bölümünde ise Şahİsmail Hatâyî ve Seyyid Nesimi'nin dil, üslup ve etkileşim açısından değerlendirilmesiortaya konulmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Hatâyî, Nesimi, Tenasüh, Hulûl, Tecsim, Şia, Heterodoks,Kızılbaş

In this study we dealt with the point that difrentiates the Shi'a follower of Sharia andthe hetorodox Shi'a. Particulary we studied such sufistic concepts as reincarnationwhere a spirit of a dead person passes to the human, animal, plant and substancesbodies, incarnation, reverting to a body that God created and corporealism meaningthat God has a physical, tamgible body, in the divan poems of Shahi Ismail Hatayi andSeyyid Nasimi.The major topics we have been researching are the origin of these rather old sufisticelements, which religion approve and which ones rejected them, and the extent towhich they are reflected in the Qizilbash poems.We also aproached the reasons why the Shi'a follower of Sharia rejects these suficticelements and why it looks upon those who accept these elements as non-religious; andstudy them through their historical devlopment.This research paper consists of three parts. In the introductory chapter we study theconcepts of reincarnation, incaruation, and corporealism. In the first chapter we handlethe concepts of reincarnation, incornation, and corporealism in the Divan of Hatayi;and in the second chapter we look upon these concepts in the Divan of Seyyid Nasimi.As the conclusion, we study the poems of Shah Ismail Hatayi and Seyyid Nasimi fromthe point of view of their language, style, and interaction.Key Words: Hatayi, Nasimi Reincarnation, Incarnation, Corporealism, Shi'a,Heterodox, Qizilbash