15-18. yüzyıllarda bazı divanlarda dua ve beddua beyitleri

Abstract

II YÜKSEK LİSANS TEZ ÖZETİ 15-18. YÜZYILLARDA BAZI DİVANLARDA DUA ve BEDDUA BEYİTLERİ Mustafa CAN Orta Öğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eylül 2001 Danışman: Yard. Doç. Dr. Halil İbrahim HAKSEVER Divan şiirindeki dua ve beddua beyitleri, üzerinde yeterli çalışma yapılmayan bir konudur. Divan şairlerinin dua ve bedduaya ne ölçüde yer verdikleri, dua ve bedduayı ne amaçla ve nasıl kullandıklarının cevabı onların ruh dünyalarına, devlet adamları ve çevresindeki diğer insanlarla ilişkilerine ışık tutacak, onları daha yalandan tanıma olanağı sağlayacaktır. 15. ve 18. yüzyıllar arasındaki 15 şairinin divanlanndaki dua ve beddua beyitlerini ihtiva eden ve iki bölümden oluşan tezin birinci bölümünde, dua kavramı hakkında geniş bilgi verilmiş, duanın üslûbu üzerinde durulmuştur. Bu bölümde ayrıca önem sırasma göre dua edilen kişi ve makamlar verilmiştir. İkinci bölümde ise, dualara göre oldukça az sayıda bulunan beddualar ele alınmıştır. Bedduaların üslûbu incelendikten sonra şairlerin bedduayı hangi zaman ve durumlarda, kimlere karşı kullandıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. Daha çok kaside ve tarihlerde yer alan dua beyitlerinde şairler, özellikle kendileri dışındaki şahıslar için -padişahlar başta olmak üzere diğer devlet adamlarına,Hi sevgiliye, genel manada insan topluluklarına vs.- iyi dileklerde bulunmuşlardır. Beddualar ise şairlerin kendilerine, sevdiklerine, cemiyetine, devletine, çeşitli sosyal değerlerinin düşmanlarına karşı şiddetli tepkilerini ortaya koydukları şiirler olarak karşımıza çıkmaktadır. Hem dua hem beddua ibarelerinin tamamına yakınının bugün deyimleşerek varlığım devam ettirmesi, bu iki olgunun toplumdaki yadsınamaz yerini açıklamaktadır. Genç nesillerimizin bizden asırlarca önce yaşamış şairlerin ruh dünyalanndaki sevgiye, özlem ve hayallere ortak olmaları, eski kültür eserlerimizi anlayıp yeni ile eski arasında sağlam bir münasebet kurarak sığlıktan kurtulmaları, ancak bu eserleri gün ışığına çıkarmakla mümkün olacaktır. Dünya sanatçılarının eski ve iptidai kavimlere yönelip ilham aradığı çağımızda, çalışmamızın eski eserlerimizi daha iyi anlama ve sevme adına önemli bir boşluğu dolduracağı kanaatindeyiz.

IV MASTER'S THESIS ABSTRACT SOME PRAYER AND CURSE BE YTTS IN DIVANS BETWEEN 1 5th AND 1 8th CENTURIES Mustafa CAN Social Department Education of Secondery Instruction Branc of Main Science Afyon Kocatepe Universty, The Institute of Social Science September 2001 Adviser: Yard. Doç. Dr. H. Ibrahim HAKSEVER Prayer and curse beyits in divan poetry is a subject which hasn't been researched efficiently. Learning how much divan poets used prayer and curse, the answer of the question why and how they used them, will be a spotlight on their spirituality, their relation statesmen and with the other people around them. This study will enable us learn more about all those people and the relations between them. This study, which is consist of two chapters, has information about prayer and curse beyits of fifteen poets who lived between 15th and 18th centuries. In the first chapter, there is detailed information on the consent of prayer and also the sytle. Moreover, there is a list which is ranged according to their importance including names of the people and the ranks that poets prayed for. In the second chapter, we study on curses which are comperatively less in number. Hoving examined their styles, we tried to understand under which circumstances, when, for whom the poets used curses. Poets wishes other people well especially sultans and other people in the governmend, lover, communities etc, in their prayer beyits which usually occur in kaside. On the other hand, curses mostly include intense reaction against the poets lover, society, governmend, people who are againts his social volues, and sometimeslover, society, governmend, people who are againts his social volues, and sometimes against himself. Today almost all the passages of both prayers and curses are still in use as idioms. This prove us the undenialde roles of those two facts in the society. We can make it possible by bringing those works into the light for our young generations to understand the poets inner worlds, who lived centuries ago, to shore their yearnings and their dreans, to make comperison between the past and present. In this century, in which world litterateurs, are looking for their inspiration into the past cultures, our study will an important deficiency to know more about and understand our old works.