Sandıklı ve yöresi ağız özellikleri

Abstract

11 YÜKSEK LİSANS TEZ ÖZETİ SANDİKLİ VE YÖRESİ AĞİZ ÖZELLİKLERİ İbrahim ÖZKAN Orta Öğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Anabilim Dalı Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Haziran 2001 Danışman : Yrd. Doç. Dr. Cemil ÜÜLSEREN Sandıklı, bağlı olduğu Afyon iline 67 km uzaklıkta olan, Ege Bölgesi'nin iç batı kısmında yer alan ve yine kendi adıyla anılan bit ovada kurulu, Afyon- Antalya ve Ankara-Denizli karayolları ile Afyon-Denizli demiryolu üzerinde bulunan, batıda Uşak, güneybatıda Denizli illeriyle komşu tarihî bir yerleşim merkezidir. Bu çalışma, daha önce Sandıklı'nın kasabası konumunda iken, Afyon'a bağlı birer ilçe haline getirilen Hocalar ve Kızılören yerleşim yerlerini de içine almaktadır. Bu iki ilçenin Sandıklı'dan ayrılıp müstakil birer ilçe olmaları çok yeni olduğu için, bölge bir bütün olarak düşünülmüş ve bu nedenle tezimizin adı Sandıklı ve Yöresi Ağız Özellikleri şeklinde düşünülmüştür. Tarihi geçmişi antik çağlara kadar giden ilçe, Selçuklular zamanında bir uç mıntıkası konumundaydı. Sandıklı ve civarım, Türkler kendileri için yurt seçmişler ve yöreye Türk damgasını vurmuşlardır. Anadolu'nun tapusunun Türklere ait olduğunun tescili niteliğinde olan Düzbel Savaşı'nuı da bu bölgede geçmesi ilçenin tarihi önemini bir kat daha artırmaktadır.Ill Yapılan araştırma, Anadolu'daki en eski Türk yerleşim merkezlerinden biri olarak kabul edebileceğimiz bölgenin ağız özelliklerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Çalışmamızın birinci bölümünde İlçenin tarihi geçmişi, coğrafî durumu, kültürel ve etnik yapısı hakkında bilgiler verilmiştir. İnceleme kısmında ise, derlenen metinlerden hareketle bölgenin ses ve şekil özellikleri tespit edilmiştir. Üçüncü bölümde derlediğimiz metinler yer almaktadır. Son bölümde ise, metinlerimizde geçen, ilk bakışta herkesin kolayca anlamakta güçlük çekebileceği kelime, kelime grupları ve deyimlerin anlamlarını verdik. Bunun dışında metinlerimizde geçmeyen ancak yöreye özgü söyleyiş ve anlam özelliği taşıyan kelime ve kelime gruplarına da Derleme Sözlüğü'ne katkıda bulunmak amacıyla yer verilmiştir.

IV ABSTRACT Sandıklı is a town which takes place in inner west Region, 67 kilometers far from Afyon. This study is also includes Hocalar and Kızılören towns which used to be the villages of Sandıklı in the past times. Because of their new separateness, this region was studied as a whole and made in the name of `Sandıklı and its environs` dialects. In this study the local speech feotures have been explained. In part one, historical backgraunal, geographical situation, cultural and moral structure of the district have been defined. In part two from the collected texts, sound and the form characterstics of the regional speech have been defined. The colleted texts have been taken a part in part three. In the last part, we gave the meaning of the not easily comprehended words or word groups. Furthermare, words and word groups that have been taken place in our collected texts were induded in this work in order to develop a new `Anthology Dictionary`.