Sahiplik ve sermaye yapısının işletmelerin finansal performansı üzerindeki etkileri: BİST sınai endeksi ve BİST hizmet endeksi firmaları üzerinde karşılaştırmalı bir uygulama

Abstract

Bu çalışmada Borsa İstanbul'da Hizmet ve Sınai endekslerinde işlem gören işletmelerin sahiplik yapıları ve sermaye yapılarının işletmelerin finansal performansına etkileri ile sahiplik ve sermaye yapıları arasındaki nedensellik ilişkisi araştırılmıştır. Bu doğrultuda, pay senetleri Borsa İstanbul'da kesintisiz olarak işlem gören hizmet ve sınai işletmelerinin 2006-2014 yılları arasındaki verilerinden yararlanılmıştır. Çalışmanın uygulama bölümünde işletmelerin sahiplik yapısı en büyük ortağı payı, halka açıklık oranı, kurumsal ortağın sermaye payı, yabancı ortağın sermaye payı ile %10 ve daha fazla paya sahip ortaklar değişkenleri kullanılarak temsil edilirken, sermaye yapısı göstergesi olarak kaldıraç oranı esas alınmıştır. Finansal performans göstergeleri olarak ise sırasıyla; muhasebe, piyasa temelli performans göstergeleri ile işletmenin iflas olasılığı, diğer bir ifadeyle, finansal başarısızlık ölçütü ele alınmıştır. Sahiplik yapısının ve sermaye yapısının işletmenin finansal performansı üzerindeki ilişkisini incelemek amacıyla oluşturulan modeller OLS ve panel veri analizlerine tabi tutulmuştur. Çalışmada dengeli panel veri setiyle çalışılmıştır. Ayrıca sahiplik ve sermaye yapıları arasındaki nedensellik ilişkisini incelemek için eşbütünleşme ve VAR Granger nedensellik testlerine başvurulmuştur. Yapılan analizlerin sonucunda her iki endekste açısından farklı sonuçlar elde edilmiştir. Sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde sahiplik yapısı değişkenlerinden bazılarının finansal performans üzerinde belirleyici olabildikleri, aynı şekilde sermaye yapısı ve vergi avantajının da finansal performansı etkileyebildikleri tespit edilmiştir. Ayrıca sermaye yapısı ile sahiplik yapısı arasında bazı çift ve tek yönlü önemli kabul edilebilecek eşbütünleşme ilişkileri ortaya çıkarılmıştır. Sermaye yapısı değişkenleri ile bazı sahiplik yapısı değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı nedensellik etkilerine rastlanmıştır.

In this study, the effect of the ownership structure and the capital structure of the enterprises, which are traded on Borsa Istanbul and included in the Service and Industrial indices, on the financial performance of the enterprises, and the causality relationship between their ownership structures and capital structures are examined. In this respect, it has been benefited from the data of the service and industrial enterprises which are traded on Borsa Istanbul on the relevant indices uninterruptedly during the period between the years of 2006 and 2014. The ownership structure of the enterprises is represented through the use of the variables defined as the share of the largest partner, the free float rate, the corporate investor ratio, the foreign share, and the number of partners who hold more than 10% of the shares. Furthermore, the leverage ratio is used as an indicator of the capital structure. On the other hand, accounting and market-based performance indicators, and the probability of bankruptcy of an enterprise, in other words, the measure of financial failure is taken into consideration as the financial performance indicators. The models, which were developed to examine the effect of the ownership structure and the capital structure on the financial performance of the enterprise, were subjected to panel data analysis and OLS. A balanced panel data set was used in the study. In addition, cointegration and VAR Granger causality tests were applied to examine the causality relationship between the ownership structure and the capital structure. As a result of the analyses, different findings were obtained in terms of both indexes. When the results are evaluated in general, it has been determined that some of the variables used for the ownership structure can be determinant on the financial performance, and that the capital structure and the tax advantage can affect the financial performance. Furthermore, some bidirectional and unidirectional cointegration relationships, which may be considered significant, have been revealed between the capital structure and the ownership structure. Statistically significant causality effects have been found between the capital structure variables and some ownership structure variables.