Türkiye Türkçesinde parçalar üstü sesbirimler

Abstract

Çalışmada, Türkiye Türkçesinde parçalar üstü sesbirimlerin ne kadar etkili olduğu, anlam ayırt edici olup-olmadığı incelenmiştir. Parçalar üstü sesbirimler, dilbilimde görevsel ses biliminin konusuna girer. Konuşma dilinde etkin olan parçalar üstü sesbirimlerden sadece durak yazı dilinde işaretlerle gösterilebilmektedir. Vurgu; ekte ve kelimede anlam ayırt edici, söz diziminde odak belirleyici olabilmektedir. Vurgu, yer adı/ tür adı ayrımında etkilidir. Süre, uzunluk-kısalık ilişkisine göre belirlenir. Günümüz Türkiye Türkçesinde uzun ünlü tamamen yoktur denilemez. Sınırlı olarak kullanıldığı yerler vardır. Ton heceye özgüdür. Türkiye Türkçesinde anlam ayırt edici bir sesbirim olarak kullanılmaz. Ton, söz dizilerinde etkili olmaktadır ki buna tonlama (ezgi) denir. Tonlama; ana hatlarıyla biten, süren ve soru tonlamaları şeklinde ayrılır. Kavşak, sınırlı da olsa Türkiye Türkçesinde anlam ayırt edici sesbirimdir. Durak, Türkçede anlam ayırt edici sesbirimdir.

At study it has been examined that how much the suprasegmental phonemes are effective and if it distinguishes the meaning in Turkish that is spoken in Turkey. Phonology includes the suprasegmental phonemes in linguistics. Only the pause from suprasegmental phonemes which is effective in the spoken language can be shown with signs in written language. Stress distinguishes the meaning in affix and word and it states the focus in syntax. Stress is affective in distinguishing in the name of place and common noun. Time is determined according to the relationship of length and shortness. It can't be said that, totally there isn't a long vowel in today's Turkish. The long vowels are used limited in some statements. The tone depends on syllable. The tone can't be used as a phoneme of distinguishing the meaning in Turkish. The tones so effective in syntax that it is called Intonation. Intonation is mainly classified like this: Finish, continue, and the intonation of question. Even if the Juncture is limited, it is the phoneme of distinguishing the meaning in Turkish. Pause is a distinctive phoneme in meaning in Turkish.