Geri dönüşüm neden zor? Tüketici açısından geri dönüşüm önündeki engeller

Abstract

Geri dönüşüm, çevrenin korunması açısından önem arz eden bir kavramdır. Üretimdeki gelişmelerle birlikte, üretilen mal ve hizmet miktarları günümüzde çok yüksek miktarlara ulaşmıştır. Üretimdeki bu artış tüketimi de yükseltmiş ve sonuç olarak ortaya daha fazla atık çıkmaya başlamıştır. Ortaya çıkan bu atıklar çevre üzerinde ciddi bir kirlilik baskısı yaratmaktadır. Atık sorununun azaltılması ve ortadan kaldırılabilmesi maksadıyla küresel, ülkesel ve yerel bazda yapılan çok sayıda faaliyete rağmen bireyler geri dönüşüm yapma konusunda hala yeterince istekli davranmamaktadırlar. Bu tez çalışması ile hem bireylerin geri dönüşüm yapmamalarına sebep olan engelleri gösteren bir ölçek ortaya koymak hem de bu engellerin Norm Aktivasyon Teorisi çerçevesinde yön ve şiddetlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda 557 katılımcıdan toplanan verilerle gerçekleştirilen ölçek geliştirme çalışması neticesinde yapısal, sosyal ve bireysel engeller başlıkları altında 14 adet engelden oluşan `Geri Dönüşüm Engelleri Ölçeği` geliştirilmiştir.Geliştirilen ölçek kullanılarak 406 kişiden online anketle toplanan veriler üzerinde yapılan analizler neticesinde Norm Aktivasyon Teorisi çerçevesinde bir yapısal model önerisi gerçekleştirilmiştir. Önerilen bu yapısal modelin analiz sonuçlarına göre altyapı eksiklikleri, devletin yasak ve düzenleme getirmemesi, atık problemi varlığının reddi, sorunun kaynağı olarak başkasını suçlama, daha önemli problemleri olduğunu düşünme, rasyonellik, ümitsizlik ve yakınlarından baskı görmeme engellerinin Norm Aktivasyon Teorisi değişkenleri üzerinde anlamlı negatif etki oluşturduğu, yani engel işlevi gördüğü tespit edilmiştir. Ayrıca literatürde geri dönüşüm davranışı önünde bir engel olduğu öne sürülen olan sosyal normlara ters düşme korkusunun bir engel işlevi görmediği sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Geri Dönüşüm, Geri Dönüşüm Engelleri, Bireysel Engeller, Sosyal Engeller, Yapısal Engeller, Geri Dönüşüm Engelleri Ölçeği.

Recycling is an important concept to protect the environment. With the developments in production, the amount of goods and services has reached very high levels today. More waste has started to emerge because of increase in production and consumption. These wastes are creating a serious pollution pressure on the environment. Despite global, national, and local activities to reduce and eliminate waste problem, individuals are still not willing to recycle.With this thesis, it is aimed to present a scale that shows the barriers that cause individuals not to recycle, and to determine the direction and intensity of these barriers within the framework of Norm Activation Theory. In this context, `Recycling Barriers Scale` has been developed which consists of 14 barriers that were collected under structural, social, and individual barriers with the analysis of 557 participants' data.With Recycling Barriers Scale, a structural model was proposed within the framework of Norm Activation Theory after analyzing of data collected from 406 people through online survey. According to the analysis results of proposed model, it has been determined that, lack of infrastructure, the state's deficiencies in prohibition and regulation, denial of the waste problem existence, blame others as the source of the problem, the idea that they've more important problems, rationality, hopelessness, and not being pressured by relatives have significant negative effects on the NAT variables. In addition, fear of being in contradiction with social norms which is claimed as an obstacle to recycling behavior in literature, don't function as a barrier.Keywords: Recycling, Recycling Barriers, Individual Barriers, Social Barriers, Structural Barriers, Recycling Barriers Scale.