1827 (H.1243) tarihli muhallefat defterine göre Bektaşi zaviyeleri

Abstract

V ÖZET Yeniçeri Ocağı' nın 1826 yılında lağvı ve ardın da Bektaşî zaviyelerinin kapatılması sırasında bazı Bektaşî kaynaklarının zarar görmesi, Bektaşîlik ile ilgili çalışmaları güçleştirmektedir. Biz bu çalışmamızda, Başbakanlık Osmanlı Arşivi'nde bulunan 1827 (H.1243) tarihli Bektaşî zaviyelerine ait Maliyeden Müdevver bir Muhallefât defterini değerlendirmeye çalıştık. Adı geçen defter Anadolu ve Rumeli'de bulunan bazı Bektaşî zaviyelerinin hayvan, tarla, bağ, bahçe, zahire, emlâk gibi taşınır ve taşınmaz mallarının kayıtlarını içermektedir. 1826 tarihinde Yeniçeri Ocağı ile birlikte kapatılan Bektaşî zaviyelerinin mallarına el konulmuş, bir bölümü satılmış, bir bölümü belli bir kira karşılığı köylülere verilmiş ve gelirleri hazineye devredilmiştir. Başka bir deyişle bu çalışma, Bektaşî zaviyelerinin 1826 tarihinde kapatıldıkları dönemdeki mevcut mal varlıklarım ve iktisadî yapışım göstermektedir. Bu nedenle tezimizde, Bektaşî tarikatının inanç, adet, erkân ve diğer esaslarına değinilmemiştir. Kısaca şunu söyleyebiliriz ki, Anadolu ve Rumeli'deki Bektaşi zaviyelerinin büyük bir bölümü birer iktisadî işletme durumundadır. Bu iktisadî ve idari yapısı sayesinde Bektaşîlik 1925 yılına kadar varlığını sürdürebilmiştir.

VI ABSTRACT The fact that, some records were damaged during the abolition of `Janissary Forces` and the closure of Dervish Communities (zâviyes) has made it difficult to make reseaches on this subject. In my thesis, I study on `Muhallafat Defteri` which is belong to Bektashi Communities, dated 1827 (H.1243) in the Ottaman Archieves of Primeminestry. The `Muhallafat Defteri` contains the records of movable and unmovable properties such as flocks, fields, vineyards, crop and estates. In 1826 `Janissary Forces` was abolished and the holdings of Bektashi Communities were confiscated, some of the holdings were sold and the other remaining parts were hired to peasants anr their incomes were delivered up to Treasury. In other words, this study shows the holdings and the economic structure of Bektashi Communities at the time that they were closed in 1826. Therefore, the believes, traditions, customs and other details abaut Bektashi Communities are not mentioned. Finally, we can say that, the big part of Bektashi Zâviyes in Anatolia and in the Balkans are in tihe form of an economic enterprises. This economic and political structure of Bektashi Zâviyes helped them to survive until 1925.