Türkiye Türkçesinde cümlede tümleçler

Abstract

iiYÜKSEK LİSANS TEZ ÖZETİTÜRKİYE TÜRKÇESİNDE CÜMLEDE TÜMLEÇLERCüneyt AKINTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim DalıAfyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler EnstitüsüOcak 2005Danışman : Doç. Dr. Erdoğan BOZÇalışmada, Türkiye Türkçesinde cümlede tümleç türleri, bu türlerin; kullanışbiçimleri, anlam özellikleri, sayıları ve bu türleri bulmak için sorulan sorularincelenmiştir. Tümleçler, söz dizimi konusuna girer. Tümleçleri ?nesne, dolaylı tümleç,zarf tümleci ve edat tümleci? olarak dört ana başlık altında inceledik. ?nesne?yi, fiilintesir ettiği şeyi gösteren cümle öğesi; ?dolaylı tümleç?i, -e, -de, -den eklerini alarak,yönelme, bulunma ve ayrılma ifade eden cümle öğesi; ?zarf tümleç?lerini yüklemingösterdiği işi, hareketi veya oluşu, zaman, nitelik (durum), yer-yön, azlık-çokluk, sebep,şart (koşul), vasıta, karşılık veya soru anlamları katarak tamamlayan cümle öğesi; ?edattümleç?lerini de, cümleye çeşitli anlam ilgisi getiren veya ile (-le), için... ilgeçleriylebirleşerek yüklemi tümleyen cümle öğesi olarak değerlendirebiliriz. Ancak, bu genelifadelerin dışında, nesne, dolaylı tümleç, zarf tümleci ve özellikle edat tümleci ile ilgiliolarak dilcilerimizin farklı görüşlerine de değinip karşılaştırmalarda bulunduk. Bukarşılaştırmalaları birleştirerek, farklı sonuçlara ulaştık. Araştırmacılara, incelediğimizkonularla ilgili olarak faydalı olmayı amaçladık.

iiiABSTRACTSENTENCE THE COMPLEMENTS INTURKISH WHICH SPOKEN IN TURKEYCÜNEYT AKINThe Main Banch Education In Turkish LanguageAfyon Kocatepe Üniversity, The Instute of Social SciencesJanuary 2005Advisör : Doç. Dr. Erdoğan BozAt study the Turkish which is used in Turkey in a sentence the sorth ofcomplement, of these complements; forms of using, meaning of characteristics,numbers and questions whisch are asked to find aut these sorth of complements havebeen examined. Complements are involved in a sentence (Complement are interested inwordline). We have scrutinized the complement under the four topic such as ?object,indirect object, adverbial complement, partical complement?. We can consider ?object?as a part of sentence which show the thing included by the verb; ?indirect object? is alsoa part of sentence which express direction, existence and leasing by taking the suffixesof position, -e, -de, -den, ?adverbial? complement is a part of sentence which complatethe work, action, attitude showed by the verb by adding time, position place, drection,scacity-abundance, reason, condition device, op position or question meaning ?particlecomplement? is apart of sentence which add different meanings to the sentence or implytime, verb by compounding the particles like ile (-le), için⦠but, apart from thesegeneral expressions, we have made a comparison by telling the different views aboutobject, indirect object, adverbial complement espacially particle complement. We havetaken (reached) different results by compounding the comparisions. We expected to bebeneficial to reserchers about the topics which we have studied.