Sultan IV. Murad`ın Bağdad Seferi ve Kasr-ı Şirin Antlaşması

Abstract

Osmanlı Devleti, kuruluşundan XVI. Yüzyıla kadar, birçok devletle ilişki içindeolmuştur. Ancak XVI. Yüzyılın başından XVII. Yüzyılın ortalarına kadar, Devletindoğudaki en büyük meselesi Safeviler oldu. IV. Murat'ın başa geçişinin hemen ardındanyaşanan Bekir Subaşı isyanıyla, Osmanlının en önemli eyaletlerinden biri olan BağdadSafevilerin eline geçti. Doğudan gelen ticaret yolları üzerinde olmasının yanı sıra,içinde Sünniler için manevi bir değeri olan İmam-ı Azam Ebu Hanefi türbesininbulunması, buna karşın Şiilerin kutsal saydıkları Kerbela ve Necef'in de Bağdad eyaletisınırları içinde yer alması, bölgenin hassasiyetini gözler önüne seriyor. İki devlet deBağdad'a sahip olmak için hiçbir fedakarlıktan kaçınmamıştır.IV. Murat'ın ilk saltanat döneminde, Bağdad üzerine üç sefer düzenlendi.Sultanın henüz çocuk yaşta olması nedeniyle, Veziriazamların önderliğinde yapılan buseferler hiçbir sonuca ulaşılamadığı gibi, Bağdad ele geçirilemedi. Büyük askeri ve malikayıplar verildi. 1632 yılında Sultan Murad, idareye tam anlamıyla hakim olduktansonra, ilk hedefi Safeviler oldu. 1635'de Revan'a yürüdü ve 10 gün süren kuşatmanınardından Revan Kalesi ele geçirildi. Ardından Bağdad'a yürüme düşüncesinde olanSultan, hastalığı sebebiyle geri dönmek zorunda kaldı. Revan ise, bastıran kışmevsimini fırsat bilen Şah Safi tarafından, 6 ay sonra tekrar Safevi topraklarına katıldı.Bu kayıp, Sultan Murad'ın bizzat başında olacağı ikinci büyük Doğu seferinizorunlu hale getirdi. Nitekim Sultanın Safevilere duyduğu kin iyice artmıştı. 1636'danitibaren, Doğu seferi hazırlıkları başlamıştı. 1638'de Sultan Murad, ordusunun başındaBağdad üzerine yürüdü. Musul'dayken, ordunun bir kısmını Revan üzerine yolladı veardından Bağdad kuşatıldı. 40 gün süren kuşatmadan sonra kale ele geçirildi. Sultaniyice şiddetlenen hastalığı yüzünden İstanbul'a dönmeye karar verdi ve VeziriazamKara Mustafa Paşayı Bağdad'ta bırakarak, Safevilerle yapılacak barış görüşmelerinetayin etti. Veziriazam İran içlerine yürüyüşe geçtiği sırada, Safevi Şahı Safi barışa razıoldu. 1639'da Zehab Ovası yakınındaki Kasr-ı Şirin'de Safevilerle barış antlaşmasıimzalandı. Antlaşma metni, tasdiklenmek üzere İstanbul'a yollandı ve Sultanınonayından geçti. Böylece İran ve Osmanlı arasında uzun yıllar sürecek bir barış dönemibaşladı. Kasr-ı Şirin'de çizilen sınır ise günümüze kadar geçerliliğini korudu. Bubakımdan, yapılan antlaşmanın ne denli gerçekçi olduğu şüphe götürmez bir gerçektir.

The Ottoman Porte was in good company with many goverments beginningfrom its establishment to the 16th century. The greatest problem for the governmentfrom the beginning to the midst of the 17th century were the Safavis. With the BekirSubasi insurgence, immediately after Murad IV succeeded to the throne, Baghdad, oneof the most important states of the of the Ottoman Empire, was captured by the Safavis.Besides being situated on the trade roads running from the east, the existence of both,Imam-ı Azam Ebu Hanefi?s tomb, which is holy for the Suni, and the holy Shi?a shrinesof Najaf and Karbala in the region of Baghdad state make the importance of the placeclear to the eye. The Ottoman and the Safavis made every sacrifice to conquer and ownBaghdad.During the first period of Murad IV reign, three attempts of conquest ofBaghdad were made. As the Sultan was at the age of a child, none of these attempts,made with the leadership of the Veziriazams, were successful and Baghdad couldn?t beseized. There were a great amount of military and financial losses. After 1632, SultanMurad having gained control of all governing, he attacked on the Safavis in the firstplace. He then moved on Revan in 1635 and after the 10 days? siege, the Revan Castlewas captured. The Sultan, who intended to move on Baghdad, had togo back due to hisillness. Six months later, Revan was recaptured by Shah Safi and was added to theSafavian land. This loss forced the second biggest movement to the east led by SultanMurad himself. Thus, the hatred in him to the Safavis had fully increased. The easternmovement was started in 1636. Sultan Murad, leading his armies, moved on Baghdad.While in Mosul, he sent some of his troops on Revan and then Baghdad was besieged.After the forty days? siege, the castle was seized. Owing to his worsened illness, SultanMurad decided to go back to İstanbul, appointing Veziriazam Kara Mustafa Pasa to thenegotiations of peace with the Safavis in Baghdad. When the Veziriazam moved oninterior Iran, the Safavian Shah Safi agreed to make peace. The peace treaty with theSafavis was signed in Kasr-ı Sirin near Zehab plain in 1639. The text of the agreementwas sent to İstanbul to be signed by the Sultan. Thus, the period of peace between Iranand the Ottomans, that would last for years, was started. The territories designed withthe Kasr-ı Sirin treaty has been valid so far. For this reason, how practical the treatymentioned above is, beyond doubt, is a solid fact.