XIX. yüzyılın ilk yarısında Osmanlı-İran ilişkileri ve İran`a giden Osmanlı elçileri

Abstract

Türkler, tarih boyunca İran toprakları üzerindeki devletlerin kurulmasındaönemli bir rol oynamıştır. Öyle ki, Anadolu'dan İran'a yapılan Türk göçleri ile budevletlerin temelleri atılmıştır. Safeviler'den sonra İran'a hakim olmak amacıylataht mücadeleleri başlamış, sırasıyla Afşar, Zend ve Kaçar hanedanlıkları yönetimiele geçirmişlerdir. Bu hanedanların başa geçmeleri sırasında da iktidar mücadelelerigörülmüş, İran siyasi iç bütünlükten yoksun kalmıştır.1796-1925 tarihleri arasında İran'a hakim olan Kaçar Hanedanlığı,ülkede siyasi birliği sağlamaya çalışmışsa da, bu kez başta Rusya olmak üzereİngiltere ve Fransa'nın İran'a yönelik menfaatleri, İranlı yöneticileri Avrupalıdevletler arasında denge politikası izlemeye mecbur bırakmıştır. Ayrıca İran,döneminin güçlü devleti olan Rusya karşısında pek çok toprağını kaybetmekzorunda kalmıştır.Diğer taraftan da kendine en büyük rakip olarak Sünni OsmanlıDevleti'ni gören İranlı yöneticiler, Rusya'ya karşı kaybedilen toprakların telafisiiçin, Osmanlı Devleti'nin doğu sınırında toprak genişletme faaliyetlerindebulunmuşlardır.Osmanlı Devleti, İran'ın çeşitli bahanelerle, özellikle sınırlardayarattığı sorunlara karşı, barışçıl bir politika izlemeyi tercih etmiş, ortak düşmanRusya'ya karşı ittifak kurulabilir ümidiyle İran'a elçiler göndermiştir. Ancak;İngiltere, Fransa ve Rusya devletlerinin etkileri ile bu görüşmelerden olumlu birsonuç alınamamıştır.Anahtar Kelimeler: Osmanlı, İran, Safevi, Büyükelçi

Turks played an important role in funding civilisations on Iran landsthroughout history. Thus, with the help of immigrations from Anatolia to Iranthese cultures were founded. After the fall of the Safevi dynasty, competitiosforruling Iran led to many fights for the throne, follewed by Afşar, Zend and Kacardynasties.However, following this first period of unrest, there was again furthercompetition for the throne. During all of this time Iran had no unified or centralcontrol.Altough, from 1797-1925 the Kacar dynasty attemped to maintaindominance over the region, but England, France, and especially Russia hadinterests in Iran, and strongly influenced the Kacar dynasty is policy. Hence, thisgovernment had to maintain a balance policy among the interests of theseEuropean powers. During this struggle, Iran lost territory to Russia wich was verystrong at the time.On the other hand, Iranian governers saw the Sunni Ottoman state as theirbiggest rival. In order to compansate for lands lost to Russia. Iran attemped toextend their territory in to the eastern part of the Ottoman state.In response to their border problems with Iran, the Ottoman state preferreda peaceful solution and sent their representatives to seek an alliance with Iranagainst their common enemy, Russia. However, due to interference from England,France and Russia, this attempt to form an allience failed.Key words: Ottoman Empire, Iran, Safevi, Ambassador