Sigaranın kemik mineral yoğunluğu ve kolesterol üzerindeki etkilerinin solunum yolu obstrüksiyonu ile korele incelenmesi

Abstract

ÖZET Dünyada yaygın ve major bir halk sağlığı sorunu olan sigara, insan vücuduna zararları dolayısıyla mortalite ve morbitidelere neden olur. Nikotin, kişinin genetik yatkınlığı ve aynı zamanda kişisel alışkanlıkları ile bağlantılı olarak, kemik mineral yoğunluğu, solunum fonksiyonları ve lipid profili üzerinde çeşitli hasarlara sebep olur. Sigaranın kolaylaştırıcı ve artırıcı yöndeki etkisi ile yaşa bağlı osteoporoz, yaşam kalitesinde bozulmaya neden olur. Lipid profilindeki bozulma kardiyovasküler hastalıklar için bir risk oluşturur ve sigaranın sebep olduğu direkt kardiyovasküler hasar artar. Sigara aynı zamanda yaptığı direkt hava akımı kısıtlanması ile de doku doku oksijenasyonunun elverişsiz hale gelmesini sağlar. Kesitsel olarak düzenlenen bu çalışmada, sigaraya bağlı BMD, solunum fonksiyonları ve lipid profili değişikliklerini ve sigaranın sebep olduğu hafif hava akım limitasyonunun, değişmiş lipid profili ve azalmış kemik mineral yoğunluğu üzerindeki etkilerini kombine olarak incelemeyi hedefledik. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Sigara Bırakma Polikliniğine başvuran, sigara içen (n=98) gönüllüler ve hayatlarının hiç bir döneminde sigara içmemiş sağlıklı gönüllüler (n=134) (yaş aralığı: 14-75 yaş) çalışmaya dahil edildi. Kemik mineral yoğunluğu, solunum fonksiyon testi ve plasma lipid profil ölçümü yapıldı ve yaşamsal alışkanlıkları sorgulandı. Sigaraya bağlı olarak kalça (Trokanter ve Ward's üçgeni) BMD değerlerinde düşüklük saptandı (sırasıyla p=0.029, p=0.023). Sigaraya bağlı kemik kaybı diğer anatomik alanlarda da bulundu fakat bu sonuçlar istatistiksel olarak anlamlı değildi. Femur boynu ve Ward's üçgeninde, sigaranın içim süresi ve miktarındaki zaman içindeki artışa bağlı olarak ilerleyici bir azalma olduğu tespit edildi (sırasıyla, r=-0. 201 r=-0.213; p=0.047, p=0.035). Solunum fonksiyon testleri parametreleri sigara içen grupta, içmeyen gruba göre daha düşük bulundu; fakat bu sonuçlar anlamlı çıkmadı. Sadece FEF%25-.75 parametresindeki azalma ile lumbal bölge ve Ward's üçgeninde ölçülen BMD azalması arasında kurulan negatif korelasyon anlamlı bulundu (sırasıyla, r=-0.217 p=0.006, r=-0.208 p=0.008). Sigara içenlerin serum kolesterol, trigliserid, düşük dansiteli lipoprotein kolesterol ve düşük dansiteli lipoprotein kolesterol düzeyleri yüksek, yüksek dansiteli lipoprotein kolesterol düzeyleri düşük bulundu (sırasıyla, p=0.010. p=0.004, p=0.029, p=0.000). Sigara içenlerin çok düşük dansiteli lipoprotein kolesterol düzeyleri kontrol grubundan farklı değildi. Anahtar Kelimeler: Sigara, Kemik mineral dansitesi (BMD), Solunum fonksiyon testleri, Lipid profili 51

SUMMARY Smoking, a common and major public health problem all over the world is harmful for the human body and causes morbidity and mortality. Nicotine causes different kinds of damages on lipid profile, bone mineral density and respiratory functions in relation with the genetic background and also the effect of the life standards of the individuals. Age-related osteoporosis causes a reduction in quality of life which becomes both accelerated and facilitated with smoking. Furthermore, deterioration in lipid profile is another risk for cardiovascular diseases and increases the direct cardiovascular damage induced by smoking. Smoking also causes air-flow limitation during ventilation which exerts an unfavorable effect on tissue oxygenation. Within this cross-sectional clinical study, we aimed to investigate smoking induced changes BMD, pulmonary functions and lipid profile changes and the combined effects of smoking which are mild airflow limitation and altered lipid profile on loss of bone mineral density. Smokers (n=134) who applied to Smoking Cessation Department of Süleyman Demirel University, Medical Faculty and non-smoking healthy volunteers who never smoked in any period of their lives (control group, n=98), (age range: 14-75 years) were included. Bone mineral density (BMD), respiratory function tests and plasma lipid profile were obtained together with the social habits of the subjects. It was found that smoking caused an adverse effect on BMD which was most profound at the hip (trochanter and Ward's triangle; p=0.029, p=0.023, respectively). There were smoking-related bone losses at other anatomical sites but they were statistically not different than those of control subjects. It was observed progressive negative-effects of smoking on bone mineral density (BMD) in the neck of femur and Ward's triangle depending on the increase in the number and duration of cigarettes smoked (r=-0. 201 r=-0.213; p=0.047, p=0.035, respectively). The results of the measurements of respiratory function tests in smoking group were lower than those of control group but the difference did not reach a statistical significance. Accordingly, only the decreases in FEF2s-75% parameter and BMD in lumbar region and Ward's triangle showed a statistically significant negative (r=-0.217 p=0.006, r=-0.208 p=0.008, respectively). Smokers had significantly higher serum concentrations of cholesterol, triglycerides, low density lipoprotein cholesterol and lower serum concentrations of high density lipoprotein cholesterol (p=0.010. p=0.004, p=0.029, p=0.000). On the other hand very low density lipoprotein cholesterol levels of the smokers were not significantly different than the controls. Key Words: Smoking, Bone mineral density, Respiratory functions, Lipid profile. 52