Kentsel ulaşım politikaları kapsamında sürdürülebilir kentsel hareketliliğin değerlendirilmesi

Abstract

Kentler; hızla artan nüfus ve gelişme baskılarından doğan yeni alan kullanma arzusu vb. sebeplerden kaynaklanan dolaylı/doğrudan ve olumlu/olumsuz etkiler sonucunda kırsal alanları, doğal kaynakları ve tarımsal/hayvansal üretim alanlarını hızla tüketerek ilerleyen devasa bir organizmaya dönüşmektedirler. Kentleri farklı yönleriyle ve planlama araçları vasıtasıyla kontrol etme çabası, bu karmaşık ve dinamik yapı yaşamın ve hareketliliğin kendisini içinde barındırdığından yetersiz kalmaktadır.Dünya ülkelerinde olduğu gibi Türkiye'de de kentsel hareketlilik, araç odaklı ve fiziksel ulaşım altyapısına dayalı hareketlilik olarak algılanmaktadır. Bu sebeple planlama araçları artan araç hareketliliğinin getirdiği dolaylı/doğrudan tüm sorunlara sürekli çözüm arayışı içerisindedir. Bu çözüm arayışları Avrupa kıtasında özellikle 2000'li yıllarda etkisini göstermeye başlamıştır. 2000'li yıllarda Avrupa Birliği (AB) kentlerinde yaşam kalitesini arttırmak için sürdürülebilir, entegre, esnek, akıllı ve yeni bir planlama yaklaşımı benimsenmiştir. Bu dönemde AB ülkelerinin kentleri de Türkiye'deki kentler gibi kentsel ulaşım problemleriyle yüz yüze gelmiş ve bu problemleri Türkiye'deki gibi ulaşım ana planları ile çözemedikleri için, Avrupa Komisyonu (AK) 2009 yılında kentsel hareketlilik aksiyon planı ile sürdürülebilir kentsel hareketlilik planlarını bu sorunların çözümüne bir alternatif olarak sunmuştur.Bu tez çalışmasında kentsel ulaşım politikaları kapsamında, sürdürülebilir kentsel hareketliliğin değerlendirilmesi ele alınmaktadır. Sürdürülebilir kentsel hareketlilik planlaması, hareketlilikle ilgili kavramların Türkçe literatürdeki karşılıkları ile birlikte irdelenmekte ayrıca sürdürülebilir kentsel hareketlilik planlarının değerlendirilmesi, yurtiçi ve yurtdışı örnekleriyle karşılaştırmalı olarak incelenmektedir.Kentsel ulaşım politikaları kapsamında dünya kentlerinde, özellikle Avrupa kıtası kentlerinde, son çeyrek asırda, sürdürülebilir kentsel hareketlilik planlarının araştırılıp, etkin bir değerlendirme süreci ile birlikte, kentsel ulaşım problemleri çözümlemelerinde kullanıldığı gözlenmektedir. Türkiye'de ise kentsel ulaşım çalışmalarının modern anlayışın aksine geleneksel ulaşım planlama araçları ile devam ettiği anlaşılmaktadır.Bu nedenle çıkarılan teorik sonuç sürdürülebilir kentsel ulaşım planlarının güncel ulaşım politikalarında en etkili ulaşım planlama araçlarından biri olduğu ve tüm kentlerin kendi özgün sürdürülebilir hareketlilik planlama çalışmalarını hazırlık, plan, uygulama ve izleme süreçleriyle ele alıp, ulaşım temelli sorunlarını çözerek, kentsel yaşam kalitesini bu yolla artırması gerektiğidir.Anahtar Kelimeler: Sürdürülebilirlik, Kentsel Ulaşım, Hareketlilik, Kentsel Planlama, Sürdürülebilir Hareketlilik

Cities; the desire to use new space arising from the rapidly increasing population and development pressures. as a result of the indirect/direct and positive/negative effects arising from the causes, they are transforming into a gigantic organism that progresses rapidly by consuming the rural areas, natural resources and agricultural/livestock production areas. The struggle to control cities through different aspects and through the means of planning, this complex and dynamic structure is inadequate as it involves itself in life and mobility.In Turkey, urban mobility is perceived as vehicle-focused and based on physical transportation infrastructure like the other countries. For this reason, planning tools are constantly seeking solutions to all indirect/direct problems caused by increased vehicle mobility. The search for this solution has begun to affect Europe, especially in the 2000s. In 2000, a sustainable, integrated, flexible, intelligent and new planning approach was adopted to increase the quality of life in European Union (EU) cities. In this period, the cities of EU countries were faced with urban transportation problems such as cities in Turkey and the European Commission (EC) presented sustainable urban mobility plans as an alternative to the solution of these problems with the urban mobility Action Plan in 2009, as they could not solve these problems with the transportation master plans.In this thesis study, evaluation of sustainable urban mobility is covered in context of urban transportation policies. Sustainable urban mobility planning is examined in terms of mobility related concepts in Turkish literature and evaulation of sustainable urban mobility plans is examined in comparison with domestic and foreign examples.As a part of urban transportation policies, it is observed that sustainable urban mobility plans have been investigated in world cities, especially in European continent cities, in the last quarter of the century, and are used in the analysis of urban transportation problems in science through an effective evaluation process. In Turkey, it is understood that urban transportation works continue with traditional transportation planning tools, contrary to modern understanding.Therefore, the theoretical result conculude is that sustainable urban transportation plans are one of the most effective means of transportation planning in Contemporary transportation policies and that all cities should address their original sustainable mobility planning activities through their preparation, plan, implementation and monitoring processes and improve the quality of urban life by solving their transportation problems in this way.Keywords: Sustainability, Urban Transportation, Mobility, Urban Planning, Sustainable Mobility