Isparta içme suyu kaynağında ve şebekesinde halonitrometan oluşumu

Abstract

Son yıllarda içme suyu arıtma tesislerinin karşı karşıya kaldığı en önemli problemlerden biri mutajenik ve karsinojenik olan dezenfeksiyon yan ürünlerinin (DYÜ) oluşumu ve kontrolüdür. Dezenfeksiyon sürecinde suda bulunan doğal organik maddeler (DOM) ve inorganik maddeler (Br-, I-, NO2- gibi) ile klor gibi dezenfektanlar reaksiyona girerek DYÜ'leri oluşturmaktadır. Karakteristik fonksiyonel grup olarak azot içeren DYÜ'ler, azot bazlı DYÜ (A-DYÜ) olarak tanımlanır. Bu tez çalışmasının amacı; yüksek derecede sitotoksik ve genotoksik olduğu bilinen A-DYÜ grubunda bulunan halonitrometanlar (HNM)'ın, Isparta içme suyu kaynakları ve şebekelerde oluşumu ile oluşumundaki etki parametrelerin belirlenmesidir. Çalışma kapsamında içme suyu kaynağı ve şebekesindeki HNM ve HNM öncüllerinin mevcut durumunu etkileyen faktörler incelenmiştir. Isparta içme suyu şebekesindeki aynı hat üzerinde bulunan beş farklı noktadan numuneler alınarak fizikokimyasal parametreleri ile birlikte HNM analizleri yapılmıştır. Isparta içme suyu kaynağında, HNM oluşum potansiyelini belirlemek için klor, kloramin, ozon, ozon-müteakip klorlama ve ozon-müteakip klorlaminleme testleri yapılmıştır. İçme suyundan 2015 ve 2016 yıllarında alınan örneklerde HNM bileşikleri tespit edilmemiştir. Ancak, oluşum potansiyel deneyleri, Isparta içme suyu kaynağında potansiyel trikloronitrometan oluşumunun gerçekleşebileceğini göstermektedir.

One of the major challenges for drinking water treatment is to control carcinogenic and mutagenic disinfection by-products (DBPs) formation. DBPs form from reactions between natural organic matter (NOM) and inorganic (e.g., Br-, I-, NO2-) precursors in natural waters and oxidants/disinfectants. Characteristic functional group is nitrogen for nitrogenous DBPs (N-DBPs). The purpose of this thesis is determining the occurance and the factors of the formation of halonitromethanes, in the nitrogeneous disinfection by-products and known to be highly cytotoxic and genotoxic, in drinking water sources and distribution networks in Isparta. The factors that affected the current state of HNM and HNM precursors in drinking water source and its distribution network were investigated in this study. HNM analyzes were carried out together with the general quality parameters of the water by taking samples from five different sampling points on the drinking water distribution line. Chlorination, chloramination, ozonation, ozonation-chlorination, and ozonation-chloramination disinfection tests have been carried out in the Isparta drinking water source to determine the formation potential of HNM. HNM compounds were not detected in drinking water samples taken in 2015 and 2016. However, formation potential experimentes reveals that the potantial the formation of trichloronitromethane in the drinking water source of Isparta.