Emirdağ havzası ve çevresinde doğal ortam ile insan arasındaki ilişkiler

Abstract

Çalısma alanını olusturan Emirdağ Çayı Havzasının bir bölümü iç Anadolu bölgesininYukarı Sakarya bölümünde, bir kısmı ise Ege bölgesinin ?ç Batı Anadolu bölümünde yeralmaktadır. Emirdağ havzası kuzeyde; Sayrangah, ?ncirli, Boz Tepeleri; güneyde Basyurt,Tülüce, Kara Tepeleri ile sınırlandırılmıstır. Havzanın doğusu Emirdağ Tepesi, batısı iseSaphane dağı ile sınırlandırılmıstır. Bu sınırların belirlenmesinde subölümü çizgisi esasalınmıstır. Emirdağ Havzası bu sınırlar içerisinde jeolojik, jeomorfolojik ve hidroğrafikhavzaya karsılık gelmektedir. Arastırma alanının kapsadığı bu alanlar aynı zamanda Emirdağilçe sınırını da içine almaktadır. Emirdağ ilçesinin alanı 2000 km² 'dir.?nceleme alanında ovalar, Kuvaterner yaslı alüvyonlardan olusan en genç birimlerdir.Emirdağ dağlık kütlesi Mesozoyik kristalin kalkerlerden ve volkanik kütlelerdenolusmaktadır. Emirdağ havzası ve çevresinde Palezoik'ten Kuvaterner'e kadar çesitli yas velitolojide kayaçlar bulunmaktadır.Emirdağ Havzasında yeryüzü sekilleri açısından dikkate değer en önemlijeomorfolojik birimi Emirdağlarıdır. Bu dağların kuzeye bakan yamaçlarında platolar, busahanın hemen bitiminde ise ovalar yer almaktadır.Emirdağ Havzası ve çevresinde ?ç Anadolu karasal iklim özelikleri etkili olmaktadır.Çalısma alanında etkili olan bu karasal iklimde yaz aylarında sıcaklığın artması, yağısın azolması ve asırı buharlasmadan dolayı kuraklık yasanmakta bu kuraklık tarımsal faaliyetleribüyük oranda etkilemektedir. ?nceleme alanı ve çevresi yarı kurak bir saha olduğundan bu alandaki yerlesimbirimleri ve ekonomik faaliyetler açısından yeraltı suları önemli bir yere sahiptir. EmirdağHavzası ve çevresinde sürekli akısa sahip akarsu sayısı fazla değildir. Havzadaki en önemliakarsu Emirdağ Çayıdır. Bu akarsu havza içerisindeki derelerin sularını toplayarak SakaryaNehrine ulastırır.Arastırma alanında en yaygın toprak tiplerini; kahverengi, kahverengi orman vekireçsiz kahverengi topraklar olusturur. Yeraltı su seviyesinin yüksek olduğu alanlarda isehidromorfik alüvyal topraklar bulunmaktadır. ?nceleme alanında mese ve ardıç ormanları dayer almaktadır. Emirdağ Havzası ve çevresinin bitki örtüsünü antropojen karakterli steplerolusturmaktadır.Emirdağ ilçesi günümüzde batı ve iç kısımları, kuzeyi ve güneyi bağlayan önemlikarayolları üzerinde yeraldığı gibi geçmiste de önemli karayolları üzerinde yer alıyordu.Özellikle Hitit, Lidya, Frigya ve Roma medeniyetleri döneminde oldukça önemli olan ?Kralyolu? ilçe sınırları içerisinden geçiyordu. ?nceleme alanında geçmisten günümüze kalanharabeler ve mezarlıklar sahadaki yerlesmeler hakkında bilgi vermektedir. Bu kalıntılardan enönemlisi Amorium'dur.Emirdağ ilçesi merkez bucak dâhil olmak üzere 3 bucaklı bir ilçe olup merkez,Davulga ve Ümraniye bucaklarına bağlı 6 belediye örgütlü yerlesme ve 70 köyyerlesmesinden olusmaktadır. Emirdağ ilçesinin toplam nüfusu 2000 yılı sonuçlarına göre47.396 olup, ilçe merkezi olan Emirdağ Sehrinin 20.508, ilçe merkezine bağlı kasaba veköylerin ise 26.888 nüfusu vardır. Nüfusun %43,2'si sehirde, %56,8'i ise kırsal kesimlerdeyasamaktadır.Yörenin fiziki coğrafya özellikleri insanların doğal ortamlardan faydalanmaimkânlarını belirlemis, Emirdağ havzasında iklimin karasal bir karakter göstermesi hayatsartlarını olumsuz bir yönde etkilemis, ekonomik faaliyet açısından bölgede tarım vehayvancılık ön plana çıkmıstır. ?nceleme alanında susuzluk, yeraltı ve yerüstü su kalitesinindüsük olusu, siddetli karasallık, erozyon, yanlıs yerlesim alanı seçimi ve arazi kullanımı gibiolaylar sahanın doğal ortam özelliklerinden kaynaklanan baslıca problemleri olusturmaktadır

While a part of the Emirdağ Creek Basin, the topic area of this study, is located on the UpperSakarya section of Central Anatolia, another part exist in the Inner West Anatolia section ofAegean region. Emirdağ Basin is bounded by Sayrangah, ?ncirli, Boz Hills on the north;Basyurt, Tülüce, Kara Hills on the south. East of the basin is bordered by Emirdağ Hill andwest is bordered by Saphane Mountain.To determine these borders water segment has beenaccepted as principal line. Amongst these boundaries, Emirdağ Basin replies to geological,geomorphologic and hydrographic catchments area. These areas which covered by the studyfield, comprehend to Emirdağ district borders as well. The area of Emirdağ district is 2000square km.Plains in the study area are the maiden units formed by the Quaternary aged alluvium.Emirdağ mountainous hills consist of Mesozoic crystal limestone and volcanic rocks. Thereare various age and lithology of rocky palisades differing from Paleozoic to Quaternary inEmirdağ Basin.With regards to earth conformation, the most important geomorphologic structurewithin Emirdağ Basin is the Emirdağ Mountains. On the north slopes of these mountains thereare plateaus and just at the end of this area plains take place.At Emirdağ Basin and surroundings Middle Anatolia land climate characteristics areeffective. This terrestrial climate which is effective in the study area brings forth too muchheat, less rain and more evaporation during summer months which causes draught and thesedraught effects agricultural activities adversely. Since the study area and surroundings are semi draught areas, under ground water isvery important with regards to residential areas and economical activities. The number ofcontinously running watercourses is not much. The most important stream in the basin isEmirdağ Creek. This creek collects the water of streams within the basin and pours intoSakarya River.The most common soil types in the study area are brown, brown forest and limeless brownsoils. In the areas where under ground water level is high, hydro morphological alluvial soilsare present. Oak and juniper forests also exist in the study area. The plant cover of EmirdağBasin and surroundings are anthropogenesis characterized steps.Emirdağ district, like in the past, at present takes place on the important roads whichconnects west and inland sections to north and south. One of the very important road in thehistory named `King path?, especially during Hittite, Lydia, Phrygia and Roman Empirecivilizations, was passing through the district borders. Ruins and cemeteries in the study arearemaining from the past, give us an idea on the ancient settlements in the zone. The mostimportant of all these ruins is Amorium.Emirdağ district is a district with three sub district including central sub district, 6municipalities and 70 villages tied to Central, Davulga and Ümraniye sub districts. Totalpopulation of Emirdağ, as fort he results of 2000, is 47.396 and the population of Emirdağ,the central district, is 20.508, the population of sub districts and villages tied to central districtis 26.888. 43.2 % of the population is city dwelling, and 56.8 % live in the country land.Physical geographic characteristics of the region has determined the possibilities of theusage of natural environment of the people, land characteristics of the climate in Emirdağbasin effected negatively the living conditions, with regards to economic activities in theregion, agriculture and livestock loomed large. Waterlessness, low quality of underground andground waters, extreme land characteristics of the climate, erosion, selecting wrong settlementareas, and wrong use of the land in the study area have been the main problems resulting fromthe natural environmental characteristics.