10120 numaralı Temettuat defterine göre Atabey kazasının sosyal ve ekonomik durumu (1844-1845)

Abstract

ÖZET10120 NUMARALI TEMETTUAT DEFTER NE GÖREATABEY KAZASI'NIN SOSYAL VE EKONOM K DURUMU(1844-1845)Gülden SONGUNSüleyman Demirel Üniversitesi, Tarih Anabilim DalıYüksek Lisans Tezi, 115 sayfa, Ağustos 2006Danışman: Prof. Dr. Fahrettin TIZLAKOsmanlı Devleti, Tanzimat Fermanı'nın ilanı ile birlikte yeniden yapılanma vebatılılaşma sürecine girmiştir. Buna paralel büyük gelişme ve değişimler yaşanmıştır.Özellikle idari ve mali alanlarda başlayan reformları; siyasi, sosyal ve kültürel gelişmelertakip etmiştir. Bu değişme ve gelişmelerin taşradaki yansımalarını bilmek, bize yakıntarihimiz hakkında önemli bilgiler sunacaktır. Bu nedenle yerel tarih adına yapılan sosyal veekonomik çalışmalar önemlidir. Bu doğrultuda, 1844-1845 yıllarında Konya Eyaleti'ne bağlıHamid Sancağı kazalarından Atabey'in sosyal ve ekonomik yapısını araştırdık.Çalışmamızda ana kaynak olarak 10120 numaralı Temettuat defterinden faydalandık.Osmanlı Devleti'nin vergi kaynaklarını ve mükelleflerini tespit amacıyla, taşrada titizlikleuygulanmış olan Temettuat sayımları, 19. yüzyıl Osmanlı Devleti'nin sosyal ve ekonomikyapısı ile ilgili bilgi vermektedir. Ancak amacı sadece vergi düzenlemeleri yapmak olan busayımlarda kurumlar ve idari yapı gibi konular incelenmemiştir. Bu konudaki eksiklikleridiğer arşiv kaynakları ve tetkik eserlerle tamamlamaya çalıştık.Dört bölümden oluşan çalışmamıza ilk olarak, Atabey adının anlamını açıklamaklabaşladık ve Atabey'in ilkçağlardan günümüze kadar olan tarihini kısaca ele aldık. Ardından,Tanzimat sonrası idari ve mali reformlar hakkında bilgi vererek, Osmanlı Devleti'nin vergidüzeni ve tahrirlerin yapılışı konularına değindik. Bu tahrirler içinde yer alan Temettuattahrirleri ve kayıtların tutulduğu Temettuat defterleri hakkında ayrıntılı bilgi verdik.Çalışmamızın, ikinci bölümünde ele aldığımız dönem sınırları içinde, kazanın idarive sosyal yapısına, nüfusuna, meslek gruplarına, eğitim ve dini kurumlar konularına yerverdik. dari ve sosyal yapıyı değerlendirmekle, sonraki bölümlerdeki iktisadi yapıya temelhazırladık.Üçüncü bölümde Atabey için iktisadi faaliyetlerin başında yer alan tarım vehayvancılık konularına değindik. Öncelikle tarım yapılan toprak miktarını, ziraati yapılanürünleri tablo ve grafikler yardımıyla değerlendirdik. Ardından hayvancılık faaliyetlerinitürüne göre sınıflandırarak ele aldık.19. Yüzyıl ortalarında Atabey kazasının sosyo-ekonomik durumunudeğerlendirdiğimiz çalışmamızın son bölümünde, ekonomik yapıya değinerek, gelir getirenfaaliyetleri, alınan vergiler, vergilerin çeşitleri ve bunların dağılımı üzerinde durduk.Bu çalışma ile 19. yüzyıl ortalarında bir kaza olan Ağros ya da şimdiki adıyla Atabeykazasının, Isparta iline bağlı bir ilçe olmasından önceki tarihini aydınlatmaya çalıştık.Anahtar Kelimeler: Temettuat, Atabey, Hane, Ekonomi, Tarım, Hayvancılık, Vergi,Öşür, Vergü-yü Mahsusa

ABSTRACTACCORD NG TO THE 10120 NUMBER TEMETTUAT DEFTERS ATABEYSOC AL AND ECONOM C SITUATION(1844-1845)Gülden SONGUNSüleyman Demirel University, Department of HistoryMaster Thesis, 115 Pages, August 2006Supervising Professor: Prof. Dr. Fahrettin TIZLAKThe Ottoman State stepped into the process of reconstitution and westernization bythe announcement of the Reforms Edict. Great improvement and changes were experiencedin parallel with this. Political, social, cultural improvements followed the reforms startedparticularly in administrative and financial fields. Knowing the reflections of theseimprovements and changes will bring us essential information about our history. In thissense, we have investigated the social and economical situation of Atabey, one of theprovinces of Hamid Sanjak, dependant to Konya state between 1844-1845.We utilized Temettuat Defters numbered 10120 as the major source. The censusesmeticulously performed in the provinces in order to determine Ottomon State?s tax sourcesand its tax payers give us information about the social and economical situation of 19thcentury?s Ottoman State. However, matters such as institutions and administrative situationwere not examined in those censuses whose purpose is just to make tax arrangements. Wehave tried to complete these lacks with other sources of archive and scrutiny works.We started our study, consisting of four sections, firstly by defining the name ofAtabey and we discussed briefly the history of Atabey from ancient times up to today. Then,we mentioned Ottaman State?s tax system and making the tahrir by giving information aboutadministrative and financial reforms after the period, administrative reforms. We gavedetailed information about these tahrir including Temettuat tahrir and Temettuat Defterswhere the records were kept.In the second section of our study, we included the province?s administrative andsocial situation, its population, groups of occupations, educational and religious intuitionsconsidering the period. We have provided the way for the economical frame coming in thenext sections.In the third section, we mentioned about agriculture and stock-breeding which comefirst among the economical activities of Atabey. First of all, we evaluated the land rates onwhich agricultural activities performed grown crops by table and graphics. Afterwards, weobtained stock-breeding according to its types by classifying.In the last section of our study, in which we evaluated the socio-economical state ofAtabey in 19th century, we paid attention to activities providing income, taken taxes, types oftaxes and their distribution by referring to the economical state.With this study, we have tried to enlighten the history of Ağros which was aprovince in the 19th century, or what is now called Atabey.Keywords: Temettuat, Atabey, House, Economy, Agriculture, Stock-breeding, Tax,Tithe, Special tax.