İzmir vadeli işlem ve opsiyon borsası`nda hisse senedine dayalı futures işlemlerin spot piyasa etkinliğine katkısı: İMKB 30 endeksi için bir uygulama

Abstract

4 Şubat 2005 tarihinde İzmir'de açılan Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası'nda (VOB) İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'ndaki (İMKB) hisse senetleri 30 endeksi üzerine futures işlemler yapılmaya başlanmıştır. Çalışmada futures işlemlerin spot piyasa etkinliği üzerindeki etkisi, rassal yürüyüş modeli test edilerek araştırılmıştır. Rassal Yürüyüş modelinin uygulaması korelogram testi ve birim kök testi ile yapılmıştır. İnceleme kapsamına alınan İMKB30 günlük kapanış fiyatları 1 Ocak 2003 ? 1 Şubat 2005 ve 4 Şubat 2005 ? 30 Nisan 2007 olarak iki döneme ayrılarak analiz edilmiştir. Korelogram testi ve birim kök testi sonuçları İMKB30 endeksinin VOB'da futures işlemlere geçiş öncesinde ve sonrasında zayıf formda etkin olduğunu göstermiştir. Futures piyasa ile spot piyasa arasında kısa ve uzun dönem ilişkisi olup olmadığını görmek için Engle-Granger eşbütünleşme testi uygulanmış ve hata düzeltme modeli oluşturularak iki piyasa arasındaki nedensellik araştırılmıştır. VOB30 endeksiyle İMKB30 endeksleri arasında uzun ve kısa dönemli bir ilişki görülmüştür. Neden sonuç ilişkisinde VOB30 endeksinin İMKB30 endeksinin nedeni olması beklenirken tersine, İMKB30 endeksinin VOB30 endeksinin nedeni olduğu görülmüştür. Sonuç olarak, VOB30 endeksinin İMKB30 endeksine etki etmediği, spot piyasa etkinliği üzerinde olumlu katkı yapamadığı bulgusu elde edilmiştir.

The futures trading has been started on the underlying Istanbul Stock Exchange (ISE) 30 index in Turkish Derivatives Exchange (TURKDEX) which is found on the 4?th February 2005 in İzmir. In this study, the effect of futures trading on cash market efficiency is investigated by using Random Walk Model. The practice of Random Walk Model has been carried out with the help of correlogram test and unit root test. Daily closed prices of ISE 30 index is analyzed between two period as on 1?st January 2003 - 1?st February 2005 and on 4?th February 2005 - 30?th May 2007. The results of correlogram test and unit root test have been denoted that ISE 30 index is efficient in the weak form before and after futures trading in TURKDEX. In order to see whether there is a short term and a along term relationships between the futures and the cash market, the Engle-Granger co-integration test has been applied, error correction model has been found and the causality between the two markets is searched. Not only a long term but also a short term relationship between the futures index and the cash index is found out. While the futures index is expected to cause the cash index; Its observed that the cash index caused the futures index. As a result, it has been found out that the futures index doesn?t have a positive effect on the efficiency of the cash market.