Ümîdî, hayatı, eserleri, edebi kişiliği ve dîvânı

Abstract

Ümîdi ( H.979 /M.1571), 16. yüzyılda yaşamış Kânûnî (H:974/1566) devri divân şairlerinden biridir. Çalışmamızda Ümîdî'nin hayatı, sanatı, edebi kişiliği ve dîvânı hakkında bilgiler verilmiş, divânının elde bulunan nüshalarından yararlanılarak, tenkitli metni ortaya konulmaya çalışılmış, transkripsiyonlu metin oluşturulmuştur.Ümîdî'nin, divânından başka bir eseri bilinmemektedir. Ümîdi dîvânı 4 kaside, 229 gazel ve bir kıt?adan oluşmaktadır. Ümîdî, kasidelerini Sultan II. Selim'e, Hoca-zâde Mehmet Efendi'ye ve Kadı-zâde Ahmet Efendi'ye yazmıştır. Şairin kaside ve kıt?a türünde az eser vermesi, diğer türlerde hiç eserinin olmaması onun bir gazel şairi olduğunun göstergesidir.16. yy. şairlerinin genelinde görülen ortak özelliklerden biri de temiz Türkçe ve deyimlerin kullanılmasıdır. Ümîdi de şiirlerinin genelinde sade dil kullanmış, şiirlerini kurarken deyimlerden bir hayli yararlanmıştır. Ayrıca tasavvufa pek değinmemiş ve şiirlerinde iç içe geçmiş manalara çok yer vermemiştir Yine benzer özelliklerden devrin diğer bir şairi Bâkî de yararlanmıştır. Ümîdî'nin, kendi döneminde ünü gittikçe yayılmaya başlayan Bâkî'nin tarzını benimsediğini, hem tezkirelerden hem çokça yazdığı nazirelerden hem de benzer üslupta yazılmış şiirlerden anlamaktayız..16. yy. şiir anlayışının ortaya konulmasında ve o dönemin sosyal hayatının anlaşılmasında tenkitli metnini hazırladığımız Ümîdî Dîvânının küçük de olsa fayda sağlayacağı düşünülmüştür. Neticede Ümîdî'nin hayatı ve eserleri hakkında bilgiler verilerek, onun kültür ve edebiyat dünyamıza kazandırılmasına çalışılmıştır.

Ümidi, (H.979/ C.1571) who lived in 16th Century, is one of the Divan poets of Kanuni Epoch. In our study, the information is given about the life, the art, the literary identity and the Divan of Ümidi, and it is tried to put forward the Divan text with criticism, taking advantage of the system of transcription.It?s not known any other work of Ümidi?s Divan. The Divan of Ümidi consists of 4 encomium, 229 ghazal and one quatrain. Ümidi has written his encomium to to Sultan 2 nd Selim, Hoca-zade Mehmet Efendi and Kadı-zade Ahmet Efendi. The poet has few works in encomium and quatrain styles and he has no work in other kinds, so we can say that he is a ghazal poet.One of the common feature of the poets in 16 th Century that they have generally used neat Turkish and idioms. Ümidi has used plain language in most of his poems. He benefits from quite pretty idioms while creating familiar features. Ümidi whose fame is getting higher in his term, adapts the style of Baki, we can understand from both Tezkire and nazire that he has mostly written, and also the poems has written in familiear style.It?s thought the Divan of Ümidi?s text with critic to be useful to be put forward the mentality oh the poem of 16th Century. Eventually, it is tried to inform about Ümidi?s life and works, and to be gained him to ar culture and literary world.