İş-aile çatışmasının, tükenmişlik ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: Sosyal normların düzenleyici rolü

Abstract

Günümüzde meydana gelen örgütlerdeki çeşitlenme, küreselleşmenin etkileri ve ekonomik baskı gibi etmenler çalışma yaşamını giderek zorlaştırmaktadır. Bu durum çalışanların iş yaşamını olduğu kadar aile yaşamını da derinden etkilemektedir. Çalışanlar iş ve aile sorumlulukları sebebiyle iş-aile çatışmasıyla karşılaşabilmekte ve bu durumun devam etmesiyle kişide tükenmişlik görülebilmektedir. İş-aile çatışması ve tükenmişlik yaşayan kişilerde bu problemlerin çözümü olarak işten ayrılma niyeti oluşabilmektedir. Bu süreçte, özellikle kadın-erkek eşitsizliği gibi belirli sosyal normlar birbirini tetikleyen istenmeyen durumlar arasındaki ilişkileri daha da güçlendirebilmekte veya zayıflatabilmektedir. Yaşanılan bu durumlar kişide işten ayrılma niyetinin artmasında etkili olabilmektedir. İşten ayrılma niyeti çalışanları ilgilendirdiği kadar örgütler için meydana gelebilecek çeşitli maliyetlerden dolayı örgütleri de ilgilendirmektedir. Bu nedenle işten ayrılma niyeti ve işten ayrılma niyetine yol açan değişkenlerin de araştırılması gerekmektedir.Bu çalışmanın amacı iş-aile çatışmasının tükenmişlik ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisini ortaya koymaktır. Buna ek olarak, iş-aile çatışmasının tükenmişlik ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde sosyal normların düzenleyici rolü de araştırılmıştır.Çalışma Adana ve Niğde illerinde hizmet sektöründe faaliyet gösteren 418 katılımcı ile anket dağıtma ve çevrimiçi anket toplama yoluyla yapılmıştır. Araştırmanın verileri SPSS ve AMOS programları aracılığı ile analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda iş-aile çatışmasının tükenmişlik seviyesini ve işten ayrılma niyeti oranlarını artırdığı ortaya çıkmıştır. Bunun yanı sıra, iş-aile çatışması ile tükenmişlik, tükenmişlik ile işten ayrılma niyeti arasında anlamlı ve aynı yönde bir ilişki bulunmuştur. İş-aile çatışması değişkeni cinsiyet, haftalık çalışma saatleri ve eğitim demografik değişkenleri arasında anlamlı ve aynı yönde bir ilişki bulunurken; iş-aile çatışması ile yaş arasında anlamlı ama ters yönde bir ilişki bulunmuştur. Tükenmişlik ile yaş, gelir, medeni durum ve iş yerindeki pozisyon arasında anlamlı ama ters yönde bir ilişkinin olduğu görülürken, tükenmişlik ile cinsiyet arasında anlamlı ve aynı yönde bir ilişki olduğu görülmüştür. İşten ayrılma niyeti ile yaş ve gelir arasında anlamlı ama ters yönde bir ilişki görülürken; işten ayrılma niyeti ile cinsiyet arasında anlamlı ve aynı yönde bir ilişkinin olduğu görülmüştür. Ayrıca çalışmada cinsiyet ayrımcılığının, iş-aile çatışması ve tükenmişlik seviyelerini artırdığı görülmüştür. Ancak, iş-aile çatışmasının tükenmişlik ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde sosyal normların düzenleyici rolü adına bir bulgu bulunamamıştır.

Factors such as diversification in organizations, effects of globalization and economic pressure has led to be working life increasingly difficult. This situation affects the work life of the employees as well as the family life deeply. Employees may face work-family conflict due to their job and family responsibilities and this situation may lead to burnout. People experiencing work-family conflict and burnout may leave the organization as a solution to these problems. In this process, certain social norms, in particular gender discrimintation can further strengthen or weaken the relationships between the undesirable events that trigger each other. These situations may lead to increase turnover intention. Turnover intention concerns organizations as well as employees due to various costs that may arise for organizations. Therefore, it is necessary to investigate the variables that lead to turnover intention and turnover intention.The aim of this study is to determine the effect of work-family conflict on burnout and turnover intention. In addition, the moderation role of social norms in the impact of work family conflict on burnout and turnover intention was also investigated.The study was carried out with 418 participants in the service sector in Adana and Niğde provinces through questionnaires and online questionnaires. The data of the study were analyzed by SPSS and AMOS programs.As a result of the study, it has been found that work-family conflict increases the level of burnout and turnover intention. In addition, there was a significant relationship between work-family conflict and burnout, burnout and turnover intention. While the work-family conflict variable had a significant and similar relationship between gender, weekly working hours and educational demographic variables; A significant but inverse relationship was found between age and work-family conflict. There was a significant but inverse relationship between burnout and age, income, marital status and position in the workplace. While there was a significant but inverse relationship between turnover intention, age and income; it was found that there was a significant and similar relationship between turnover intention and gender. In addition, it was observed that gender discrimination increased work-family conflict and burnout levels. However, there was no evidence for the regulatory role of social norms in the impact of work family conflict on burnout and turnover intention.