Prenatal ve postnatal dönemde kablosuz haberleşme cihazlarına uzun süreli maruziyetin rat böbrekleri üzerine etkileri

Abstract

Bu çalışmanın amacı; prenatal ve postnatal dönemde kablosuz internet frekansında (2450 Hz) elektromanyetik alana (EMA) uzun süre maruz kalmanın, erkek Wistar ratlarda böbrek dokusunda oksidatif stres ve apoptozis gelişimine etkilerini araştırmaktır.Çalışma, prenatal, postnatal ve kontrol grubu olmak üzere üç grup rat üzerinde gerçekleştirdi. Prenatal gruptaki yavruların anneleri gebeliğin ilk gününden doğuma kadar 1 saat/gün süreyle; postnatal gruptaki yavrular ise doğumdan 12 haftalık oluncaya kadar aynı koşullarda 2450 MHz EMA?ya maruz bırakıldılar. Kontrol grubunu, yalancı maruziyet grubu oluşturdu. Tüm gruplardaki ratlar 12 haftalık olunca sakrifiye edildi.Prenatal dönemde elektromanyetik alan uygulanan grupta böbrek dokusu MDA ve TOS düzeyi yüksek, TAS, SOD düzeyi düşüktü. GPX düzeyleri açısından gruplar arasında fark yoktu. İdrar NAG /kreatinin oranı prenatal ve postnatal grupta anlamlı yüksek bulundu (P<0.001). Hematoksilen-Eozin ile boyanan preparatlar incelendiğinde, kontrol grubuna ait böbrek dokularının normal yapıda olduğu gözlendi. Prenatal dönemde elektromayetik alana maruz kalan grupta tübüler hasarlanmanın olduğu saptandı. İmmünhistokimyasal bulguların mikroskop ile değerlendirilmesinde her üç grup arasında Bcl-2, Bax boyanma yoğunluğu açısından fark yoktu (P>0.05, P>0.05). İmage J bilgisayar programı ile yapılan incelemelerde ise Bcl2 immunhistokimyasal boyanma yoğunluğunun prenatal grupta kortikal ve medüller alanda daha fazla olduğu (P<0.05, P<0.05), Bax immunhistokimyasal boyanma yoğunluğunun prenatal grupta kortikal alanda daha az olduğu görülmüştür (P<0.05). Prenatal dönemde elektromanyetik alana maruz kalan grupta Bcl2/Bax boyanma yoğunluk oranı medullar ve kortikal alanda daha fazlaydı (P<0.05, P<0.05).Sonuçta; Wistar albino ratların özellikle prenatal dönemde 2450 Hz EMA?ya maruz kalması, yavruların böbrek dokusunda kronik stres oluşturduğu ve oksidatif stresi artırdığı saptanmıştır. Uzun dönemde apoptotik ve antiapoptotik faktörler arasındaki dengenin antiapoptotik yöne kaydığı ve proliferasyonun uyarıldığı bununda ilerleyen dönemlerde böbrekte bazı histolojik değişiklikleri ve malin değişikliği tetikleyebileceği düşünüldü. Bu çalışmadan yola çıkarak; özellikle intrauterin dönem ve erken çocukluk döneminde kablosuz internet frekansında EMA?ya kronik maruziyetin böbrek dokusunda hasar oluşturabileceği; EMA kaynağından gebelik ve erken çocukluk döneminde uzak kalmanın böbreğe ait olumsuz etkileri azaltabileceği ve bu konuda bazı önlemler alınması gerektiği düşünülmektedir.Anahtar kelimeler: Kablosuz, elektromanyetik alan, böbrek, oksidatif stres, apoptoz

The aim of this study was to investigate wireless electromagnetic field (EMF) with a internet frequency of 2450 Hz, for a long time exposure induced oxidative stres and apoptosis on kidney tissues of pre- and postnatally exposed male Wistar rats.The study was conducted in three groups of rats which were prenatal, postnatal and control groups. Mothers of rats in the prenatal group from the first day of pregnacy until delivery for 1h/day; rats in the postnatal group until 12 weeks of the birth were subjected to the 2450 MHz EMF in same conditions. The control group consisted of sham exposed group. At the 12 weeks of age whole rats in all groups were decapitated.Renal tissue MDA and TOS levels of prenatal exposure group were high, TAS and SOD levels were low. GPX levels did not differ between groups. Urine NAG/creatinine ratio was significantly higher in pre- and postnatal exposure groups (P<0.001). Hematoxylin-eosin stained kidney tissues are all normal in control group, whereas tubular injury was detected in most of specimens in postnatal exposure goups. Immune-histopathological evaluation of Bcl-2, Bax staining specimens did not reveal any difference between groups. Evaluation of the same specimens with image-J analyse program showed low intensity staining with Bax at cortical areas in prenatal exposure group but high intensity staining with Bcl-2 at cortical and medullary areas of prenatal group (P<0.05, P<0.05, P<0.05). Bcl2/Bax staining intensity ratio in medullary and cortical areas was higher in prenatal exposure group (P<0.05, P<0.05).In conclusion; it is found that, prenatal exposure to 2450 MHz EMF of Wistar albino rats cause development of chronic stres, and increase oxidative stres. Balance between apoptotic and anti-apoptotic factors returned in favors of antiapoptotic factors, and it might stimulate proliferation and in long term some histological changes and induction of malignancies may be trigerred. Based on this study, it is thought that chronic exposure to wireless internet frequency of EMF might cause chronic kidney damages; stay away from EMF source in especially pregnancy and early childhood period might reduce negative effects of exposure on kidney and some precautions should be taken.Key words: Wireless, electromagnetic field, kidney, oxidative stress, apoptosis