Xv-xvı. yüzyıllarda Menteşe, Hamid ve Teke Sancağı yörükleri

Abstract

Bir kavram olarak Yörük kelimesi, Türklerin Anadolu'ya akmaya başlamaları ve aynı zamanda yerleşik hayata hızla yönelmeleri ile ortaya çıkmıştır. Eski geleneksel tarzını devam ettirmek isteyen Türkmen gurupları bu adla adlandırılmaya başlanılmıştır.Yörüklüğü, yalnızca üretim tarzına bağlı olarak, konargöçer hayatı devam ettiren guruplar olarak nitelendirmek meselenin tam anlamıyla anlaşılmasına imkan vermez. Bunlar, yüz yılların geliştirdiği bir anlayış ve hayat tarzını devam ettiren guruplar olarak görülmelidir. Elbette ki Yörükler için hayvanları ve onlar için verimli otlaklar bulmak olmazsa olmaz şartların başında gelir; ama Yörüklüğü yalnızca bu boyutla alakalı bir mesele olarak görmek Yörüklerin hayat tarzını tam olarak açıklamaz.Konargöçer hayat Yörüklüğün önemli bir hususiyetidir. Lakin bu gün bile yıllardır konargöçerliği bırakmış fakat Yörüklüğünü unutmamış guruplar bulmak mümkündür. Bilindiği üzere Osmanlı'nın uyguladığı tımar sisteminde toprağı işleyen reayanın göç etmesine müsaade edilmemiştir. Göç edenlere ise çift bozan resmi gibi cezalar verilmiştir. Böyle bir yapı içerisinde Yörüklerin durumu ilgi çekicidir. Çalışmalarımızda Yörük cemaatlerinin azımsanmayacak nüfuslara sahip oldukları görülmektedir. Öyle ki çoğu zaman bir Yörük cemaatinin nüfusu o bölgedeki birçok köyden daha büyük olabilmektedir. Kalabalık gurupların hayvanlarıyla birlikte bir yerden başka bir yere göç etmesi elbette ki ekonomik ve sosyo-kültürel açıdan önemli sonuçlar doğurmuştur.Osmanlı'nın bu gurupları yerleştirebilmek için giriştiği büyük gayretlere karşı Yörüklerin amansız direnişleri, sadece yerleşik veya konar-göçer üretim tarzı arasındaki seçimlerle alakalı bir olay değildir. İran'da kurulan Safevi Devleti'nin etkileri, gerek bu devletin kuruluşundaki Yörük cemaatlerinin etkisi gerek ise daha sonraki Osmanlı-Safevi mücadelelerindeki tutumları da meseleye eklendiğinde, sorunun yalnızca bir üretim tarzı tercihi ile alakalı bir durum olmadığı görülecektir.

Concept of Yoruk have appeared when Turks began to fit in Anatolia and went towards live style of endemic . Turkomans groupes that wanted make traditional style continue have been begun called by this name.Describing being groups that they continue live being nomadic, do not make to be understood of issue possible. They must received being groups that they cotinue life style and a understanding which devoloped by years.Certainly, their animals and pasture (for grazing animals) are important for Yoruks but, to look at problem from this point do not explain live style of Yoruks.Life style of nomadic is a important feature for Yoruks. To find groups that left life style of nomadic but not forgot Yorukness is possible. Such as be known, farmer is left to migrate in the Ottoman Empire. People migrated are punished. İn like a structure, situation of Yoruks is intersting. İn my study, it is saw that groups of Yoruks have extermely population. To migrate of crowd groups is important economic and socio-cultural points.Whole efforts of Ottoman Empire for fit in this groups to the contrary cruel resistance of Yoruks is not a phenomenon related to their preference among life style nomadic and endemic.