Antrenmanlı ve Antrenmansız kişilerde egzersizin kardiyak parametreler ve antioksidan sistem üzerine etkileri

Abstract

29 ÖZET Antrenmanlı ve Antrenmansız Kişilerde Egzersizin Kardiyak Parametreler ve Antioksidan Sistem Üzerine Etkileri Düzenli olarak yapılan antrenmanın bireyin gerek fiziksel kapasitesinin ve gerekse özgüven-moral durumunun artmasına olan katkıları bilinmektedir. Ancak izometrik ve izotonik antrenmanlar arasında gerek vücudun fizyolojisine ve anatomisine ve gerekse bireye yararlılığı açısından önemli farklılıklar vardır. Statik egzersiz kalbe basınç yükü yapmasıyla karekterize iken dinamik (yani izotonik egzersiz) kalbe temel olarak volüm yükü getirmektedir. Statik egzersiz antrenmanları özellikle sol ventrikülde konsantrik hipertrofiye yol açarken, dinamik egzersiz antrenmanları ise eksantrik hipertrofiye neden olmaktadır. Fiziksel aktivite sırasında artan oksijen tüketimi ve enerji kullanımı oksidatif stres meydana getirmektedir. Antrenmanlı olmayan kişilerin ağır egzersiz yapmaları oksidatif stresi tetikler ve kas hasarına yol açarken devamlı-düzenli egzersiz yapmanın serbest radikal oluşumu ve antioksidan savunma sistemi üzerine olumlu etki yaptığı bilinmektedir. Egzersizin tetiklediği oksidatif hasarda altta yatan mekanizmadan serbest oksijen radikalleri sorumludur. Kronik düzenli egzersiz, hem enzimatik hem de non-enzimatik antioksidan savunma sisteminde upregülasyona yol açmaktadır. Antioksidanların hücrelerdeki konsantrasyonlarında bu artış hücre hasar riskini azaltmakta, performansı artırmakta ve kas yorgunluğunu geciktirmektedir. Çalışmamızda; izotonik ve izometrik ağırlıklı farklı antrenman gruplarında antioksidan tüketiminin karşılaştırılması, yoğun egzersizin kardiyak metabolizmaya etkileri ve bunun göstergesi olarak EKG'deki olabilecek değişikliklerin karşılaştırılması amaçlandı. Çalışma toplam 70 denekte [ izometrik (n=21) ve izotonik (n=22) düzenli antrenman yapan 230 grup gönüllü sporcu (egzersiz grubu) ve antrenman yapmayan benzer seks ve yaştan sağlıklı gönüllüler de (n=27) (kontrol grubu) ] yapıldı. Tüm denekler `treadmill` tipi ergometri cihazında egzersiz stres testine alındılar. Egzersiz testi başlamadan önce ve testin sonlanmasını hemen takiben deneklerden antioksidan sistem parametrelerinin çalışılması için sağ brakiyal venden kan örnekleri alındı. Tüm kan örnekleri elde edildikten sonra hazırlanan hemolizatlarda antioksidan parametrelerinin (Superoksid dismutaz, glutatyon peroksidaz ve melatonin) analizleri yapıldı. Elde edilen verilerde, farklı egzersiz modalitelerini antrenman olarak yapan sporcuların her iki grubunda da çalışılan antioksidan sistem parametreleri kontrol grubuna göre yüksekti ve maksimal egzersiz sonrası bu yüksek değerlerini korumaktaydılar. Bu benzer değerler kontrol grubuna göre gerek istirahat ve gerekse maksimal egzersiz sonrası değerler açısından istatistiksel olarak anlamlılık göstermekteydi. Ancak farklı egzersiz modaliteleriyle antrenman yapan gruplar arasında gerek egzersiz öncesi ve gerekse egzersiz sonrası çalışılan antioksidan sistem parametreleri benzerlik gösteriyordu. Farklı antrenman modalitesi antioksidan sistem parametreleri üzerine benzer etki meydana getirmektedir, önemli olan antrenman tipi değil düzenli antrenman yapabilmektir. Anahtar sözcükler: Antrenman, antioksidan sistem, EKG.

31 SUMMARY Efffects Of Exercise On Cardiac And Antioxidant System In Trained And Untrained Persons Regular exercise is known to increase both physical capacity and self- confidence and morale condition. However, there are significant differences between isometric and isotonic training with respect to their beneficial effects on both anatomy and physiology of the body. Static exercise result in pressure-load; and dynamic exercise (i.e. isotonic exercise) result in volume- load on the heart. Static exercise often causes concentric left ventricular hypertyrophy; however, dynamic exercise cause eccentric left ventricular hypertrophy. Increased oxygen and energy consumption during physical activity cause oxidative stress. Heavy exercise of the untrained persons triggers oxidative stres and causes muscle damage, on the other hand it is well- known that chronic regular exercise has beneficial effects on free radical production and antioxidant defence system. Free oxygen radicals are responsible for the mechanism of exercise-induced oxidative damage. Chronic regular exercise upregulates both enzymatic and non- enzymatic antioxidant defence system. Increase in the concentrations of the antioxidants in the cells decrease the risk of cell damage, and increase the performance and delay muscle tiredness. The aim of our study was to compare antioxidant consumption and ECG changes as representative of the effects of heavy exercise on cardiac methabolism between isotonic and isometric training groups. A total of 70 patients constituted study population, including exercise group (n=43) and control group (n=27). Exercise group was composed of isometric (n=21) and isotonic (n=22) exercise groups. All the patients performed `treadmill` exercise stress test. Blood samples were drawn from the right brachial vein before and after the stress test in order to study32 antioxidant parameters. After the all blood samples were obtained, antioxidant parameters (Superoxide dismutase, glutathione peroxidase ve melatonin) were analyzed. According to obtained results, as compared to control group, studied antioxidant parameter levels were higher in both groups of the sportsmen using different exercise modalities for training, and this levels remained high after maximal exercise. Both basal levels and levels after the maximal exercise were statistically different between trained sportsmen and control group. However, antioxidant system parameter levels were similar between different exercise modalities. Different exercise modalities cause similar effets on antioxidant system parameters. Therefore, although regular exercise has positive effects on antioxidat system parameter levels, they are not different in between the exercise modalities performed. Key words: Antrenman, antioxidant system, ECG.