Romatoid artritin temporomandibular eklem ve çiğneme kasları üzerindeki etkilerinin klinik, radyolojik ve manyetik rezonans görüntüleme yöntemleriyle değerlendirilmesi

Abstract

Romatoid Artrit (RA), etiyolojisi tam olarak bilinmeyen, ilk olarak eklemleri tutan kronik enflamatuvar bir sistemik hastalıktır. RA'in özellikle şiddetli gözlendiği durumlarda temporomandibular eklem (TME) sıklıkla etkilenmektedir.Bu çalışmanın amacı RA hastalarında TME ve çiğneme kaslarının durumunu değerlendirmektir.Çalışmaya 28 (yaş ortalaması, 44±8.49) RA hastası ve 29 sağlıklı (yaş ortalaması, 45.75±9.12) birey dahil edildi. Çalışmaya katılan bireylerin klinik muayenesi yapıldıktan sonra bireyler panoramik radyograf, lateral panoramik radyograf ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile değerlendirildi. Panoramik radyografta kondiler yükseklik, ramus yüksekliği ve gonial açı değerleri; lateral panoramik radyograf ile kondiler erozyon ve kondiler hareket belirlendi. MRG ile çiğneme kaslarında çap ve alan ölçümü yapıldı ve TME değerlendirildi.RA hastalarında maksimum interinsizal mesafe, lateratrüzyon, retrüzyon, protrüzyon değeri ortalamaları kontrol grubuna kıyasla daha düşüktü ve iki grup arasında retrüzyon değeri ortalamasında istatistiksel bir fark vardı (p<0.05). RA grubunda sağ ve sol TME'de sabahları gerginlik hissi (p<0.01), istirahatte mandibular ağrı (p<0.05) ve sol TME'de hassasiyet (p<0.01) belirgin şekilde sık gözlendi. Lateral panoramik radyografda RA hastalarında %10.7 (3/28) oranında TME'de belirgin erozyon, %53.6 (15/28) oranında kondiler harekette kısıtlılık gözlendi. RA grubunda sol kondilde belirgin erozyonla romatoid faktör (RF) değer ortalamasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki belirlendi (p<0.05). MRG'de RA grubunda bir hastada TME'de effüzyon ve rezorbsiyon, bir hastada kaslarda atrofik değişiklikler belirlendi. Çiğneme kaslarında çap ve alan ölçümlerinde RA ve kontrol grupları arasında istatistiksel fark bulunmadı. RA hastalarında, sağ gonial açı değeri ile sağ ve sol masseter ve medial pterigoid kas çapları arasında, sağ kondiler yükseklik değeriyle sol lateral pterigoid ile sağ ve sol lateral pterigoid kas çapları arasında negatif korelasyon bulundu. Sağ ve sol masseter kas çap ölçümüyle sağ kondiler yükseklik arasında ve sağ ve sol ramus yüksekliğiyle masseter, lateral pterigoid ve medial pterigoid kas çap ölçüm değerleri arasında korelasyon belirlendi. RA hastalarında sağ kondiler yükseklik değeriyle sağ ve sol masseter alan ölçüm değerleri arasında korelasyon vardı. Sol medial pterigoid kas alan ölçüm değeri ise sağ ve sol ramus yüksekliği ve gonial açı değerleriyle negatif korelasyon gösterdi.RA hastalarında, TME ve çiğneme sistemi şikayetleri daha şiddetli ve sık olarak gözlenmektedir. RA'te ortalama hastalık süresinin, TME şikayetlerini etkileyebileceği düşünülmektedir. RA ve kontrol grupları arasında MRG bulgularında çiğneme kas etkilenimi açısından anlamlı bir fark bulunmamıştır, fakat RA hastalarında kas çap ölçümleriyle ramus yüksekliği arasında korelasyon dikkat çekicidir. RA'in TME ve çiğneme kasları üzerine etkisini inceleyen geniş çalışma gruplarıyla yapılan araştırmalara ihtiyaç vardır.Anahtar sözcükler: Romatoid artrit, temporomandibular eklem, çiğneme kasları, manyetik rezonans görüntüleme, lateral panoramik radyografi

Rheumatoid arthritis (RA) is a chronic inflammatory systemic disease with an unknown etiology that involves the joints dominantly. The temporomandibular joint (TMJ) is often affected in RA, particularly in its severe form.The aim of this study was to investigate the condition of the temporomandibular joint and masticatory muscles in patients with rheumatoid arthritis.28 RA patients (mean age 44±8.49) and 29 healthy person (mean age 45.75±9.12) involved in the study. They were clinically examined. Condyler height, ramus height and gonial angle were measured on panoramic radiography. Lateral panoramic radiography was performed to evaluate condyler erosion and condyler movement, and craniofacial MRI was performed to evaluate TMJ and masticatory muscle thickness and area.The mean maximal interincisal distance, range of lateral, retrusive and protrusive motion were all lesser in RA group and only the mean of retrusive motion measurement was found statistically significant between the two groups (p< 0.05). Morning stiffness (p< 0.01), pain of the right and left TMJ (p< 0.05) and tenderness of the left TMJ were significantly common in RA group. Lateral panoramic radiography revealed a distinct erosion in 10.7% (3/28) and restricted condylar movement in 53.6% (15/28) of RA patients. Statistical significance was found between the mean value of RF and distinct condylar erosion in RA group. MRI findings revealed condylar erosion and effusion in one RA patient and atrophic changes of masticatory muscles observed in one RA patient. There was no statistical significance between RA and healthy groups for the masticatory muscle thickness and area measurements. RA patients revealed negative correlation between right gonial angle measurement and right-left masseter, medial pterygoid muscle thickness and between right condyler height measurement and right-left lateral pterygoid muscle thickness. Positive correlation was found between right-left masseter thickness and condyler height and between right-left ramus height and masseter, lateral pterigoid, medial pterigoid muscle thickness. RA patients revealed positive correlation between right-left masseter muscle area measurement and right condyler height. Left medial pterigoid muscle area and right-left ramus height, and gonial angle measurement were revealed negative correlation.TMJ and masticatory system complaints were significantly more and common in RA patients. It was thought that the mean duration of RA should be associated with the TMJ complaints. MRI findings revealed no statistical difference about the masticatory muscle involvement between RA and healthy group, but the correlation between masticatory muscle thickness and ramus height was conspicious in RA patients. Future larger sample sized studies are required to evaluate the effects of rheumatoid arthritis on TMJ and masticatory muscles.Key words: Rheumatoid arthritis, temporomandibular joint, masticatory muscle, magnetic resonance imaging, lateral panoramic radiography