`Diyabet güçlendirme ölçeği`nin Türk toplumu için geçerlik güvenirliğinin incelenmesi

Abstract

ÖZET?DİYABET GÜÇLENDİRME ÖLÇEĞİ? NİN TÜRK TOPLUMU İÇİN GEÇERLİK GÜVENİRLİĞİNİN İNCELENMESİBu araştırma, Anderson ve arkadaşları tarafından 2000 yılında geliştirilen ?Diabetes Empowerment Scale ? Diyabet Güçlendirme Ölçeği? nin Türk toplumu için geçerlik güvenirliğini incelemek için metodolojik olarak gerçekleştirilmiştir.Araştırmanın örneklemini, tip 2 diyabet tanısı almış 234 tip 2 diyabetli birey oluşturmuştur (n: 234). Diyabet Güçlendirme Ölçeği, 28 maddeden oluşmaktadır. Ölçek toplam puan ortalaması ve standart sapması 3,79±0.52 olarak saptanmıştır. Ölçeğin ?dil eşdeğerliğinin/uyarlanmasının sağlanması için Türkçe'ye çeviri, geri çeviri ve ön uygulama işlemleri yapılmıştır. Ölçeğin iç tutarlığını test etmek için Cronbach Alpha katsayısı belirlenmiştir. Ölçeğin tümü için elde edilen Cronbach Alpha değeri 0.886, ?diyabette psikososyal yönlerin yönetimi? alt boyutu için 0.828, ?memnuniyetsizlik düzeyi ve değişime hazır olma? alt boyutu için 0.629, ?diyabet hedeflerinin belirlenmesi ve elde edilmesi? alt boyutu için 0.847 olarak bulunmuştur. Yapılan ?madde analizi? sonuçlarında ölçekteki maddelerin madde toplam korelasyon katsayısı 0.204-0.751 arasında saptanmış ve hiçbir madde ölçekten çıkarılmamıştır. Ölçeğin yarı test sonuçlarına göre; iki yarısı arasındaki korelasyon değeri 0.775, birinci yarının Cronbach Alpha katsayısı 0.843, ikinci yarının Cronbach Alpha katsayısı 0.873, Spearman-Brown katsayısı 0.873 ve Guttman Split-Half katsayısı 0.868 olarak saptanmış olup yüksek düzeyde güvenilir bulunmuştur.Ölçeğin kapsam geçerliğinin sınanması sırasında on uzmandan görüş alınmış, öneriler doğrultusunda değişiklikler yapılmıştır. Ölçeğin yapı geçerliğine ilişkin yaş, cinsiyet, medeni durum, öğrenim durumları, beden kitle indeksleri, tedavi şekli, diyabet yılı, diyabet ilaçlarının ve insülinin kullanımını bilme durumları, diyabet eğitimine katılma durumları, hastalıkla uyumlu yaşamak konusundaki düşünceleri, hastalığın günlük faaliyetlere izin verme durumu konusundaki düşünceleri, doktorlarına soru sorarken kendilerini rahat hissetmeleri ile ilgili düşünceleri gibi bilinen grupların karşılaştırması analiz sonuçları, literatür ile paralel sonuçlar gösterip ölçeğin yapı geçerliğine kanıt oluşturmuştur.Sonuç olarak, ?Diabetes Empowerment Scale ? Diyabet Güçlendirme Ölçeği?nin Türk toplumu için oldukça yeterli güvenirlik ve geçerlik göstergelerine sahip bir ölçme aracı olduğu saptanmıştır. Bu sonuca göre ölçeğin tip 2 diyabetli bireylerin psikososyal öz-yeterliklerinin ölçülmesinde dolayısı ile psikososyal öz-yeterlilikleri konusunda güçlendirilmeleri için gereken tedavi ve bakımın planlanması ve düzenlenmesinde kullanılması önerilmektedir.Anahtar kelimeler: tip 2 diyabet, güçlendirme, geçerlik, güvenirlik.

ABSTRACT`DIABETES EMPOWERMENT SCALE? RELİABİLİTY VALIDITY OF STUDY FOR TURKISH SOCIETYThis study was developed in 2000 by Anderson et al. for determine the burden of type 2 diabetic individuals arising from diabetes.The samples of the study were 234 type 2 diabetic individuals with type 2 diabetes diagnosis (n: 234). Diabetes Empowerment Scale consists of 28 items. Scale total point average and standard deviation were fixed as 3,79±0.52. In order to ensure language equivalence/adaptation of the scale, it was translated into Turkish then re-translated into original language and then pre-applied. In order to test the self-consistency of the scale, Cronbach Alpha coefficient was taken. Cronbach Alpha value was 0.886 for the whole scale, 0.828 for ?management of psychosocial aspects in diabetes? sub-dimension, 0.629 for ?level of dissatisfaction and readiness for change? sub-dimension and 0.847 for ?determination and achievement of diabetes targets? sub-dimension. As a result of the ?Item analysis?, item total correlation coefficient of the items in the scale was found to be between 0.204 and 0.751 and no item was taken out of the scale. According to half-test results of the scale; the correlation value between two halves was 0.775, Cronbach Alpha coefficient of the first half was 0.843 and Cronbach Alpha coefficient of the second half was 0.873 while Spearman-Brown coefficient was 0.873 and Guttman Split-Half coefficient was 0.868 and this was found to be highly reliable.Ten experts were asked to give their opinions during the testing of the validity of scale's scope and changes were made upon their suggestions. The results of the comparative analysis of known groups such as age, gender, marital status, educational background, body mass indexes, treatment method, diabetes year, status of awareness about diabetes medicines and insulin, participation to diabetes education, opinions about living in harmony with disease, opinions about disease?s enabling to participate in daily activities and feeling comfortable while their doctors are asking them questions pertaining to the structural validity of the scale were in parallel with the literature and proved to be evidence for the structural validity of the scale.In conclusion, it was determined that ?Diabetes Empowerment Scale? is a measurement tool with quite satisfactory confidence and validity indicators for Turkish society. Accordingly, it is recommended to use the scale in measurement of psychosocial self-sufficiency of type 2 diabetic individuals and consequently in the planning and regulation of treatment and nursing for empowering them in psychosocial self-sufficiency.Key words: type 2 diabetes, empowerment, validity, reliability