Hemodiyaliz hastalarının vasküler erişim yolunun bakım-kullanımı ile ilgili yaptıkları uygulamaların ve yaşadıkları sorunların belirlenmesi

Abstract

ÖZETHemodiyaliz Tedavisi Gören Hastaların Vasküler Erişim Yolunun Bakım-Kullanım İle İlgili Kendi Yaptıkları Uygulamaların Belirlenmesi ve Yaşadıkları Sorunların DeğerlendirilmesiBu çalışmada hemodiyaliz tedavisi gören hastalarda vasküler erişim yolunun kullanımı ve bakımına ilişkin yaptıkları uygulamaların incelenmesi, sorunların belirlenmesi ve kateter bölgesinin gözlemsel olarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır.Araştırma örneklemini Mayıs 2013-Ağustos 2013 tarihleri arasında Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Sağlık Bakanlığı Atatürk Devlet Hastanesi, Akdeniz Tıp Fakültesi ve Özel Olbia Antalya Diyaliz Merkezi'nde hemodiyalize giren ve belirlenen kriterlere uygun olarak seçilen 255 kronik böbrek yetmezlik hastası oluşturmuştur. Araştırmanın uygulanması için etik kurul izinlerin tümü alınmıştır. Veriler anket formu kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Standart Sapma ve Ki-Kare testi kullanılmıştır. Araştırmamızda hastaların çoğunluğunda (% 66,3) arteriyovenöz fistül kullanıldığı görülmektedir. Araştırmamızda hastaların diyaliz kateterleri sıklıkla sağ tarafta bulunurken arteriyovenöz fistül ve arteriyovenöz greftlerin sıklıkla sol tarafta olduğu görülmektedir.Araştırmamızda hastaların vasküler erişim yolu bakımına yönelik % 31,9'unun su, % 21'inin povidon iyot ve % 18'inin sabunlu su kullandıkları saptanmıştır. Hastalarda klorheksidin glukonat ve sitrik asit kullanımına ise rastlanmamıştır. Ayrıca vasküler erişim yolu bakımına yönelik AV Fistül/Grefti bulunan hastaların % 46,3'ü krem, % 14,7'si bebe yağı, % 7,3'ü bitkisel yağ, % 4,9'u şampuan, % 2,4'ü ıslak mendil, % 2,4'ü dezenfektan kullandığı, % 14,7'si ise ılık su ile yıkadığını ifade etmişlerdir.Araştırmamızda hastaların büyük çoğunluğunun (% 54) diyaliz kateter pansumanlarını her diyalizde değiştirdikleri saptanmıştır. Çalışma durumu ile pansuman değişim sıklığı arasında istatiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (X2 =7,347–p=0,025). Cinsiyet, eğitim durumu ve gelir durumu ile hemodiyaliz kateter pansuman değişim sıklığı arasında istatiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır.Hastaların cinsiyeti ve eğitim durumu ile vasküler erişim yolu bakımı için kullanılan maddelerin dağılımları incelendiğinde aralarında istatiksel olarak anlamlı bir fark bulunmasına rağmen çalışma durumu ve gelir durumu ile vasküler erişim yolu bakımı için kullanılan maddelerin dağılımları incelendiğinde aralarında istatiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı saptanmıştır.Araştırmamızda hastaların % 20'si vasküler erişim yolu bakımı ile ilgili, hastaların % 11'si ise vasküler erişim yolunun korunması ile ilgili kendilerinin yaptıkları uygulamaların olduğunu ifade etmiştir.Araştırmamızda hastalar daha çok uyumakta güçlük çektiğini (% 27,3), sosyal hayatta kısıtlandığını (% 19,5), vasküler erişim yoluna zarar gelirse diye kaygı duyduklarını (% 17,5), banyo yapmakta zorlandıklarını (% 16,5) ifade etmişlerdir.Anahtar Kelimeler: Vasküler Erişim Yolu, Kronik Böbrek Yetmezliği, Hemodiyaliz, AV Fistül, AV Greft, Kateter

ABSTRACTThe Vascular Access Care Problems in Hemodialysis Patients and Assessment of the Practices and ProblemsIn our study we aimed to evaluate the use of the vascular access and the care of it in the hemodialysis patients in order to find maintenance problems and to evaluate the catheter area visually.The study samples were collected March and August 2013 from 255 hemodialysis patients coming to hospitals Antalya Training and Reserch Hospital, Antalya Atatürk Hospital, Akdeniz Medical Faculty, Private Olbia Dialysis Center. All the ethical board permissions were obtained. Paremeters were obtained by the surveys. Standart deviation and the chi square test were used in our study and the results were at % 95 confidence interval reflecting a significance level of p<0.05.The majority of patients (% 66,3) were using AV fistula. Many patients have their catheters on the right side. However the AV fistulas and grefts are located commonly on the left side of the patients.Considering the vascular access care 31,9 % of the patients were using water, 21 % of patients povidone iodine and the remaining 18 % soapy water. The use of chlorhexidine gluconate and citric acid was not observed.In our study we have observed that the majority of the patients (54 %) were changing wound dressings everythime they get dialysis. We found a statistically significant correlation between the working status and the frequency of changing the wound dressings (X2 =7,347–p=0,025). On the other hand we couldn't find any statistically significant correlation between the parameters gender, education status, income and the the frequency of changing the wound dressings.Considering the gender, education status and the material used taking care of the vascular access, although there was a statistically significant difference, there couldn't be found any statistically significant difference between the working status, income and the material used to care the vascular access in hemodialysis patients. In our study 20 % of the patients state that there are applications used for the care of the vascular access and 11% of the patients say that they are careful about the protection of the vascular access.In our study common problems regarding this issue were sleep disorders (27,3 %), restricted social life (19,5 %), anxiety about the impairment of the vascular access (17,5 %) and having problems when taking a bath.Keywords: Vascular access, chronic renal insuffiency, hemodialysis, AV-Fistula, AV-Graft, catheter