Samsun ili geleneksel kadın giyim kuşamı

Abstract

BiyoçeĢitliliği ve zengin iklim özellikleriyle Karadeniz Bölgesi'nin coğrafi olarak Orta Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Samsun, yapılan literatür çalıĢmalarında yerel ve bölgesel Anadolu geleneklerini yoğun bir Ģekilde yansıtıldığı görülmektedir. Paleotilik dönemden günümüze kesintisiz bir yerleĢim dokusunun belirlendiği kentte Ġkiztepe, Kaledoruğu, Tekkeköy, Amisos Tepesi ve Oymaağaç Höyüğü gibi anahtar yerleĢimler bu anlamda en zengin buluntu veren merkezlerdir. Tarih öncesi uygarlıklarla birlikte, Türk Ġslam dönemine kadar önemli bir liman kenti, olan Samsun yöresel özellikleri dikkate alındığında geleneksel ve el sanatları bazında Doğu Karadeniz Bölgesi'yle oldukça yakın iliĢkiler göstermektedir. Bu bağlamda sosyo kültürel değerlerin temeli üzerinde, bölge kadın giyim kuĢamının Ģekillenmesi gerçekleĢmiĢtir. Coğrafi ve genel yaĢamın etkileri sonucu giyim kuĢam ve aksesuarı bu bağlamda çeĢitlik göstermektedir.Orta Karadeniz Bölgesi'nde yer alan ve bölge coğrafyasında küresel bir etkiye sahip olan Samsun, geleneksel kadın giyim kuĢamı araĢtırması kapsamında kütüphane, müze, enstitü, üniversite, merkez-köy ve ilçe-köy saha çalıĢmalarında detaylı olarak ele alınmıĢtır. Nitekim, Samsun Arkeoloji-Etnografya Müzesi ve Bafra Müzesi'nde çok sayıda kadın giyim kuĢam çeĢidine rastlanırken; aynı zamanda merkez-köy ve kırsalda yer alan ilçe-köy araĢtırmaları, kısıtlı olsa da çeĢit bakımından aynı zenginlikte eser sunmaktadır. AraĢtırma çemberinde kadın giyim kuĢamı genel bir gruplandırma ile; baĢa giyilenler (yazma, tepelik, peçe), bedene giyilenler (cepken, bindallı-mahalli elbise, üçetek, Ģalvar, gömlek, kuĢak, ceket, kaftan, ferace, tunik, uçkur, takım, önlük, peĢtamal, içlik, çarpana, gelinlik) ve ayağa giyilenler (takunya, nalın) olarak 3 farklı grupta, eserler literatür, kurum ve kaynak kiĢilerin yardımıyla tüm özellikleriyle tanıtılmaya çalıĢılmıĢtır. Böylece Samsun yöresi geleneksel kadın giyim kuĢamı Doğu, Orta ve Batı Karadeniz Bölgesi'nin kültür koridoru çerçevesinde, kumaĢ, renk ve desen özellikleriyle el sanatları nazarında ortaya konmuĢtur.

Samsun, which is located in the Black Sea Region geographically in the Black Sea Region with its biodiversity and rich primeval features, reflects local and regional Anatolian traditions intensively in the literature studies. Key settlements such as Ikiztepe, Kaledoruğu, Tekkeköy, Amisos Tepesi and Oymaağaç Höyüğü are the centers that provide the richest finds in this city where the settlement texture is uninterrupted continuously from Palaeolithic period. Together with prehistoric civilizations, it is an important harbor city until the time of Turkish Islam, and when it is taken into consideration its local characteristics, traditional and handicrafts are closely related to Eastern Black Sea Region. In this context, on the basis of socio-cultural values, the shaping of regional women's clothing is realized. The effects of geographical and general life are varied in this context.Samsun, which is located in the Middle Black Sea Region and has a global influence in the region, has been covered in detail in the library, museum, institute, university, center-village and district-village field studies within the scope of traditional women's clothing research. As a matter of fact, while Samsun Archeology-Ethnography Museum and Bafra Museum had a large number of women's clothing varieties; At the same time, district-village researches in the center-village and rural areas have presented works with the same richness in terms of variety. With a general grouping of women's clothing in the research circle; jacket, caftan, ferace, tunic, jacket, team, aprons, peĢtamal, içlik, multiplier, bridal dress) (worn, hooded, veil) (clogs, clogs) in 3 different forms, with the help of literatures, institutions and sources. Thus, the tradition of traditional women's clothing in Samsun region has been revealed in terms of handcrafts with the features of fabric, color and pattern in the frame of culture corridor of Eastern, Central and Western Black Sea Region.