Ulusal ve uluslararası yüksek irtifa kayak merkezlerinin yapısal ve organizasyon (antrenman-yarış) özelliklerinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada ülkemizde son 10 yıl içerisinde önem kazanan kayak merkezlerinin uluslararası standartlarının uyumluluk düzeyi ile özellikle yüksek irtifa merkez niteliğinde olan uluslararası modellerle karşılaştırmasıdır. 1000 m ve üzerindeki rakımlar yükseklik(yükselti) olarak kabul edilmektedir. Dünya üzerinde birçok yerleşim bölgesi 1000 m'nin üzerinde görülmekte ve buralarda milyonlarca sporcu egzersiz yapmaktadır. Yaklaşık 1000 m yükseklikte yaşayan sporcular, herhangi bir problem ile karşılaşmasalar da deniz seviyesi veya 1000 m daha düşük rakımda yaşayan sporcular egzersiz yapmak zorunda kaldıklarında yükselti ile oluşan bir takım sorunlar ile karşılaşmaları olağandır. Deniz seviyesinden yüksek irtifaya çıkıldıkça havanın nem, ısı ve yoğunluğunun ve barometrik basıncının da düştüğü bilinmektedir. Her 1000 m'de sıcaklık ortalama 2o C düşer. Rüzgâr varsa bu düşüş daha hızlı olur. 3000 m sonra hipotermi sorunu büyüktür. UV ışınlarının etkisi %15 artar. Dünya üzerindeki yerleşimlerin büyük çoğunluğu, ortalama olarak 1500 metre altında yer alırlar. Yüksek İrtifa merkezleri ise 1500 - 3000 metrelerde yer almaktadır. Bu rakım değerleri farklılıklar oluşturmaktadır. Özellikle sezon süreci açısından değer kazanmaktadır. Ülkemiz de Kayak sporu çok geniş çaplı olmamakla birlikte yüksek irtifa merkezleri de gelişime açık, bazı bölgeler de yeni tesisler kurulması ve yapılanmada uluslararası yüksek irtifa kayak merkezlerinin yapısal ve organizasyon modelleri önemli yer teşkil etmektedir. Çalışmamızda 1300 m- 3100 m de bulunan bazı yüksek irtifa merkezlerinin kayak branşına uygun yapısal özellikleri ve organizasyon boyutları ile tercih edilen ilk 16 (LA Paz, Toluca, Bogota, Cuenca vb.) merkezleri incelenmiştir. Bu kapsamda uluslararası yüksek irtifa kayak merkezlerinin temelde tercih edilme sebepleri yapısal özellikleri ve bu çerçevede yapılan organizasyonlar incelenmiştir. Ayrıca ülkemizdeki (Palandöken, Erciyes, Davraz vb.) de bu kapsamda incelenmiştir. Peru, Bolivya, Nepal' de yaşayan çocuklar üzerinde yapılan çalışmalarda bu çocukların, deniz seviyesinde veya daha düşük yüksekliklerde yaşayan aynı ırk ve cinsiyetteki akranlarından daha kısa boylu ve daha az kilolu oldukları ve daha geç olgunlaştıkları gözlemlenmiştir. Yüksekte yaşayan bu çocukların, küçük vücutlu olması ve geç olgunlaşması, belki de hipoksi (oksijenin azalması) ve kronikleşen yetersiz beslenmenin etkilerinden kaynaklanmaktadır. Bugün 10 milyonu aşkın insan, farklı amaçlar doğrultusunda yükseltiye çıkmaktadır. Bunlardan bazıları rekreasyon, yüksek irtifa tırmanışları ve performans sporcularında kamp yapma amaçlıdır. Özellikle hazırlık döneminde birçok spor dalında yükselti kampları popülerdir. Çalışmamızın sonucunda özellikle uluslararası yüksek irtifa kamp merkezleri uluslararası tercih edilme özelliklerinde yapısal özelliklerinin ön plana çıkmasının yanı sıra mevsimsel süreçlere daha fazla aktif olması ve doğal cazibe merkezi niteliğinde göstermesinden dolayı tercih edildiği görülmektedir. Bununla birlikte organizasyon boyutu ile de çok yönlü aktivitelerin kalite boyutunda gerçekleştirilmesinde tercih özelliklerini artırmaktadır. Özellikle ülkemizin coğrafi konum özellikleri açısından kurulan ve kurulacak olan yüksek irtifa kayak merkezlerinin bu maddeleri dikkate alınarak yapısal ve organizasyon özelliklerinde kurgulanması önemli olduğu ifade edilir.

The aim of this study is to compare the compatibility level of the international standards with the international high-altitude centers. Elevations above 1000 m are considered as elevations. Many settlements on the world are seen over 1000 m and millions of athletes are exercising. Athletes living at an altitude of about 1000 m, even if they encounter any problems, sea level or at altitudes of 1000 m, it is common for the athletes to face a number of problems when they have to exercise. It is known that the humidity, heat and density and the barometric pressure of the air decrease as they reach high altitude above sea level. An average temperature of 2 ° C drops per 1000 m. If there is wind, this decrease will be faster. The problem of hypothermia after 3000 m is great. The effect of UV rays increases by 15%. The vast majority of settlements on Earth are located at an average altitude of 1500 meters. High Altitude centers are located at 1500 - 3000 meters. These altitude values create differences. It is especially appreciated in terms of the season process. Although skiing is not very large in our country, high altitude centers are also open to development, and in some regions, structural and organizational models of international high altitude ski centers are important in the establishment and construction of new facilities. In our study, the first 16 (LA Paz, Toluca, Bogota, Cuenca, etc.) centers of the high altitude centers, which are located at 1300 m-3100 m, have been examined with their structural characteristics and organizational dimensions. In this context, the reasons for choosing international high-altitude ski resorts as the basis of their structural characteristics and the organizations in this framework were examined. In addition, in our country (Palandöken, Erciyes, Davraz, etc.) were also examined. In studies conducted on children living in Peru, Bolivia, Nepal, it was observed that these children were shorter, less overweight and matured later than their peers at the sea level or lower altitudes. The fact that these children living at height is due to their small body and late maturation may be due to the effects of hypoxia (decreased oxygen) and chronic malnutrition. Today, more than 10 million people go up for different purposes. Some of these are for recreation, high-altitude climbing and camping for performance athletes. Especially in the preparation period, camp camps are popular in many sports. As a result of our study, it is seen that international high altitude camp centers are preferred due to their being more active in seasonal processes as well as their structural features and being a center of natural attraction. In addition, it increases the preferences of the organization in the quality dimension of the multi-faceted activities. It is stated that it is important to construct the structural and organizational characteristics of these high altitude ski centers which will be established and will be established especially in terms of geographical location characteristics of our country.