Batik tekniğinin farklı tekstil yüzey düzenleme yöntemleriyle kullanımı ve uygulamaları

Abstract

Tekstile hitap eden farklı materyaller ile sanatsal anlamda yüzey tasarımlarıüretilebilmektedir. Tekstil lifinden elyafa kadar her türlü tekstil malzemesi, çok farklıdikiş ve boyama teknikleri ile birlikte uygulanarak, iki veya üç boyutlu tekstil yüzeytasarımlarında kullanılabilmektedir.Tekstil yüzey düzenlemeleri olarak sayabileceğimiz kırkyama/kırkpare(patchwork), yorganlama (quilting), shibori, avalon, saçaklama (schenille), keçe,ebru (marbling/kumaş ebrusu), doğal/organik (eco) boyama ve dijital tekstil baskıtekniklerinin her biri, kendi içinde farklı çalışma ilkelerine dayalı, tekstil yüzeydüzenleme yöntemleridir. Bunlardan keçe tekniği ile klasik Türk ebru sanatıgeleneksel el sanatlarımızdan, yorganlama (quilting) ile kırkyama/kırkpare (patchwork)teknikleri geleneksel el zanaatlerindendir.Anadolu'nun binlerce yıllık tarihinden gelen bu el sanatlarımız çeşitliuygarlıkların kültür mirasıyla, kendi öz değerlerimizin birleşimidir ve gelenekselkültür değerlerimizde zengin bir mozaik oluşturmuştur. Ancak bu tekniklerin üretimiazalmış ve hatta `yorganlama` (quilting), gibi bazı teknikler unutulmaya yüztutmuştur.Batik, kullanılan malzemeleri, yapım tekniği ve işlem basamakları açısındankendine özgü özellikleri olan, tamamen el işçiliğine dayalı, kişinin yaratıcılığınıortaya koyan, çok farklı bir çeşit desenleme, boyama ve aynı zamanda uygun tekstilmalzemesi üzerine resim yapma sanatıdır. Endonezya-Java başta olmak üzere GüneyDoğu Asya Bölgesine ait bir tekniktir. Bu teknik, ülkemizde de Malatya yöresine aitolan ve üretimi yapılmayan bervanik baskı ile diğer yörelerimizde yapımı az da olsadevam eden yazmacılık ve çözgüden boyamalı ikat teknikleri ile malzeme veuygulama yönünden benzerlikler göstermektedir.Bu çalışmada batik tekniğinin tüm aşamaları dikkate alınarakkırkyama/kırkpare (patchwork), yorganlama (quilting), shibori, avalon, saçaklama(schenille), keçe, ebru (marbling/kumaş ebrusu), doğal/organik (eco) boyama vedijital tekstil baskı tekniklerinin her biri, kendi içinde farklı çalışma ilkelerine dayalı,tekstil yüzey düzenleme yöntemleridir. Bunlardan keçe tekniği ile klasik Türk ebrusanatı geleneksel el sanatlarımızdan, yorganlama (quilting) ile kırkyama/kırkpare(patch-work) teknikleri ile birlikte kullanılması ve böylece tekstil tasarımında farklıyüzey düzenlemeleri oluşturulması hedeflenmiştir.Rezerve boyama tekniklerinden biri olan batik tekniğinin diğer rezerve vekumaş boyama yöntem ve teknikleriyle aynı tutulması konusunda kavram kargaşasıyaşandığından, bu konuya da açıklık getirilmiştir.

Various artistic surface designs can be created by using different types oftextile materials, which could be formed in two or three dimensions and finishedwith different sewing and dying techniques.Kırkyama/kırkpare (patchwork), yorganlama (quilting), shibori, avalon,schenille, felting, marbling/ebru on fabric, dying with ecologic/natural dyestuff anddigital textile printing are different disciplines that can be applied for establishingcreative textile surfaces. Among above techniques, felting (wet, dry and kertikli) andebru are traditional Turkish arts, and kırkyama/kırkpare (patchwork) and yorganlamaare traditional Turkish handicrafts that have been practiced for thousands of years.These techniques are a sort of combination of cultures of variouscivilizations, which were localized in Anatolia, and our own values. However,application of these techniques, especially quilting, has been significantly diminishednowadays.Batik has special characteristics such as having specific application techniqueand unique processing steps, and depending on creative designing, patterning anddying on suitable textile materials. This technique is mostly applied in Indonesia andSouth East Asia region in the World. In our country, bervanik printing, which is verywell-known but not applied much recently in Malatya region, and the wrap ofprinting and dyeing should ikat show some similarities with batik in terms ofapplication methods.In this study, it is aimed to create different textile surface arrangements byusing batik art and kırkyama/kırkpare (patchwork), yorganlama (quilting), shibori,avalon, schenille, felting, marbling/ebru on fabric, dying with ecologic/naturaldyestuff and digital textile printing techniques together, and consequently, it isdetermined to obtain sustainable textile surface designs. Also, it was considered tocombine batik art and fundamental designing parameters such as texture, color,formation, shape, distance, direction, depth to generate different three-dimensionalsurface compositions.As there has been a confusion of conceptualization of batik technique, one ofthe reserved painting techniques, with other reserve and fabric dyeing methods andtechniques, this issue has also been clarified.