Sarı renk veren (Cehri, muhabbet çiçeği, papatya ve defne) boyar maddelerin ipekli ve pamuklu kumaşların boyanmasındaki haslıkların tespiti

Abstract

Bu çalışmada sarı renk eldesinde kullanılan cehri, muhabbet çiçeği, papatya ve Akdeniz defnesi bitkilerinden elde edilen boyar maddelerin `farklı mordanlama teknikleri uygulanarak` ipekli ve pamuklu kumaşların boyanmasındaki haslık özellikleri ve renk değerleri ortaya çıkarılmıştır. Mordanlama teknikleri olarak şap, demir ve palamutözü mordan maddeleri kullanılmıştır. Sözü edilen bitkilerden elde edilen boyar maddelerin pamuklu ve ipekli kumaşlar üzerine farklı mordanlama teknikleri ile uygulanması sonucunda ölçülen yaş ve kuru sürtünmeye karşı renk haslıkları ile yıkamaya karşı renk haslığı değerleri ölçülmüş ve sonuçlar çalışmada kullanılan bitki türlerine, kumaşlara ve mordan tekniklerine göre ayrı ayrı yorumlanarak değerlendirilmiştir. Kumaş uygulamaları karşılaştırıldığında yaş sürtünmeye karşı renk haslığı en yüksek ipek+demir+palamutözü ve ipek+papatya+şap (3.5), pamuk+muhabbet çiçeği+palamutözü (3) numunelerinde saptanmıştır. Mordan uygulamaları kendi aralarında karşılaştırıldığında ise belirtilen haslık değerleri en yüksek 3.5 ile ipek+papatya+şap ve ipek+defne+palamutözü uygulamalarında belirlenmiştir. Çalışmada kullanılan bitkiler baz alındığında yaş sürtünmeye karşı renk haslık değeri en yüksek uygulamalar 3.5 ile ipek+papatya+şap ve ipek+defne+palamutözü numunelerinde saptanmıştır. Kuru sürtünmeye karşı renk haslık değeri kumaşlar arasında değerlendirildiğinde, pamuğun ipeğe göre daha iyi değerler elde ettiği görülmüştür. Mordan uygulamalarında palamutözü numunelerinin diğer mordan uygulamalarına göre daha yüksek değerlerde hesaplandığı ortaya konmuştur. Sözü edilen haslık değeri bitkiler açısından ele alındığında papatya ve defnenin muhabbet çiçeği ve cehriye göre daha iyi sonuçlar verdiği tespit edilmiştir. Yıkamaya karşı renk haslık değerleri mordan uygulamaları açısından karşılaştırıldığında pamuk+papatya+palamutözü uygulamasının 4.5 ile en iyi sonucu verdiği saptanmıştır. Aynı haslık değeri bitkiler bazında değerlendirildiğinde ise cehrinin diğerlerine oranla düşük değerlerde hesaplandığı söylenebilir. Muhabbet çiçeğinin cehride ölçülen haslık değerlerine çok yakın değerler gösterdiği belirlenmiştir. Defne ve papatya ise belirtilen haslık değerleri en yüksek hesaplanan bitki uygulamaları olmuştur.

This study was carried out to determine Fastness Values of Dyeing of Silk and Cotton Fabrics on Plants Obtained Yellow Color (Anatolian Buckthorn, Dyer's-weed, Golden Marguerite and Laurel). Alum, iron and bonito mordant substances were used as mordantation methods. As a result of the application of dyes obtained from the mentioned plants with different mordanting techniques on cotton and silk fabrics, color fastness to washing against wet and dry friction and color fastness values were measured and the results were evaluated according to plant species, fabrics and mordant techniques. When fabric applications were compared, the highest fastness to color friction was found in the samples of silk + iron + acorn and silk + chamomile + alum (3.5), cotton + budgerigar + bonito (3) samples. When the mordant applications were compared among each other, the fastness values were determined with the highest with 3.5, silk + daisy + alum and silk + laurel + bonito applications. Based on the plants used in the present study, the color fastness value against wet friction was determined with the highest application, 3.5, on silk + daisy + screed samples.When the color fastness value against dry friction was evaluated among the fabrics, it was seen that cotton obtained better values than silk. In mordant applications, it was revealed that bonito samples were calculated with higher values than other mordant applications. When the fastness value of the plants was taken into consideration, it was determined that chamomile and laurel had better results compared to the budgerigar and jasmine.When the color fastness values were compared in terms of mordant applications, it was determined that the application of cotton + chamomile + bonito has the best result with 4.5. When the same fastness value is evaluated on the basis of plants, it can be said that buckthorn is calculated in low values compared to others. It was determined that the budgerigar flower had very close to the fastness values measured in Buckthorn. Laurel and chamomile were found highest among the other plans species.