Isparta düz dokumalarında görülen bazı geometrik yanışların giyilebilir sanata uygulanabilirliği

Abstract

Isparta düz dokumalarında görülen bazı geometrik yanışlar, Türk kültüründe el dokuma, keçe sanatı vb. tasarım alanlarında süsleme unsuru olarak kullanılmıştır. Nesnelerin taklit edilmesiyle ortaya çıkan şekiller, duygu ve düşüncenin aktarılmasıyla beliren soyut şekiller halı ve düz dokumalardaki yanışları ortaya çıkarmıştır. Bu yanışlar, çeşitli alfabelerle yazıya geçirilen Türkçe gibi; binlerce yıllık Türk tarihinin, duygu, düşünce dünyasının izlerini günümüze taşımıştır. Aynı zamanda yanışlar Türk kültürünün görsel bir kütüphanesi özelliği taşımaktadır.İnsanoğlunun giyim macerası da, doğa koşullarına karşı soğuktan ve sıcaktan korunma ve örtünme zorunluluğundan kaynaklanmıştır. Giyinme tarihsel süreç içinde sosyal, ekonomik, kültürel bakımdan araştırılması gereken bir olgu olarak değerlendirilmelidir.Giyinmenin örtünme ihtiyacının ötesinde 1960 ve 1970'lerin başlarında ''giyilebilir sanat'' akımı başlamıştır. Giyilebilir sanat uygulamalarında belirlenen geleneksel tekstil tasarım tekniklerinden; el dokuma, el baskı, keçe, örme, nakış, avolon vb. teknikleri ile Türk geleneksel geometrik yanışlarını da kullanarak, çalışmamıza fikir, duygu, heyecan ve form birleştirilerek giysilere aktarılması istenmiştir. Isparta düz dokumalarında görülen bazı geometrik yanışların anlam yüklü, özgün değerini koruyarak, `giyilebilir sanata uygulanabilir` tasarımlar yapılmıştır. Geleneksel Türk geometrik motiflerden yıldız, insan, bukağı, suyolu, hayat ağacı, göz, tarak, muska ve nazarlık, pıtrak, kurtağzı, bukağı, yılan motifleri ve aşk birleşim motifleri kullanılarak özgün giyilebilir sanat tasarımlarının yapılmak istenmiştir.Kültürel mirasımız olan kilimlerin ve kilim yanışlarının yaşatılması, gelecek nesillere aktarılması, farklı alanlarda bu yanışların kullanılarak yaygınlaştırılması açısından çalışmamız oldukça önem taşımaktadır.Anahtar Kelimeler: Türk yanışları, Geometrik Yanış, Giyilebilir Sanat, Geleneksel Tasarım.

Some geometric motifs seen in the flat fabrics of Isparta, in Turkish culture, hand weaving, felt art and so on has been used as ornament in design areas. The shapes that emerge from the imitation of objects, the intangible shapes that emerge through the transfer of emotions and thoughts revealed the motifs in the carpet and plain weaves.Like Turkish written with various alphabets, these motifs, have brought the traces of thousands years of Turkish history, emotion and world thought At the same time, the motifs are a visual library of Turkish culture.The clothing adventure of human beings stems from the necessity of covering and protecting against cold and heat against natural conditions. Dressing should be considered as a phenomenon that should be investigated socially, economically and culturally in the historical process.Beyond the need for dressing the 'wearable art' movement began in 1960s and in the early 1970s. Traditional textile design techniques determined and transferred to clothes in our work, as wearable art applications with, woven, hand printing felt, knitting, embroidery, avolon etc. with Turkish traditional geometric motifs, ideas, emotions, excitement techniques. The designs which are feasible for wearable art, have been designed with some geometric motifs seen in the flat fabrics of Isparta, flat with preservation of, meanings, original values of geometric motifs, Our traditional Turkish geometric motifs were designed to create new wearable art designs using star, human, buckle, waterway, tree of life, eye, comb, amulet and amulet, velcro, dove, buckle, snake motifs and love with combination motifs.Our work is significant to transfer and arouse rugs and rugs motifs to future generations and to transfer them to different fields in terms of preserving are our cultural heritage.Keywords: Turkish Motifs, Geometric Motif, Wearable Art, Traditional Design