XVIII. yüzyıl başlarında Kudüs Surresi: Transkripsiyon ve değerlendirme

Abstract

Surre; Osmanlı Devleti tarafından Haremeyn (Mekke ve Medine) başta olmak üzere, Kudüs ve çevresine gönderilen para, altın vs tarzındaki hediyeleri tabir etmek için kullanılan bir terimdir. Surre gönderilmesi Osmanlılara Abbasilerden intisap etmiş olup, Osmanlı Devleti'nde daha fazla önem verilerek bir gelenek haline getirilmiştir. Yıldırım Bayezid (1389-1402) döneminde Haremeyn'e surre gönderilmesinin ardından, konumuzu teşkil eden Kudüs surresi ise, kaynaklara göre II. Murat döneminde gönderilmeye başlanmıştır. Çalışmamızın amacı; Kudüs'ün tarihi gelişimi ve Osmanlı idaresinde ki statüsü hakkında bilgiler verip, 1701-1713 yılları arasında Kudüs'e gönderilen surreyi tespit etmektir. Bu bağlamda yararlanılan en temel kaynak H. 1113 (M.1701-1702) yılına ait 00556 numaralı ve H.1124 (M. 1712-1713) yılına ait 00704 numaralı Kudüs surre defterleridir. Bu amaçla ilk önce defterler transkript edilerek, ardından değerlendirmeye tabi tutulmuştur.Yapılan transkript sayesinde Osmanlı Devleti tarafından XVIII. yüzyıl başlarında Kudüs ve çevresine gönderilmiş olan surrenin cinsi ve miktarı tespit edilerek, bu bilgiler ışığında, o günkü Kudüs toplumunun sosyal ve ekonomik yapısı hakkında bilgiler verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Kudüs, surre, surre defterleri

Surra is a term that is used to express the gifts such as gold and money which is given especially to Haremeyn (Mecca and Medina), Jerusalem and its environment by Ottoman Empire. Sending surra became affiliated with Ottomans by the Abbasids, and it became a tradition in the Ottoman Empire by giving it more and more importance. During Yıldırım Bayezid (Bayezid I) (1389-1402) period, after sending surre to Haremeyn, according to sources Jerusalem surra that constitutes our topic was began to send during Murat II period.The purpose of this study is to give information about the historical development of Jerusalem and its status under Ottoman rule and determine surra that was sent to Jerusalem between 1701-1713. In this context, the main source used are Jerusalem surra registries which belongs to H. 1113 (B.C. 1701-1072) and numbered 00556 and the other belongs to H. 1124 (B.C. 1712- 1713) numbered 00704. For this purpose, firstly registries were analyzed by transcription, then they were subjected to evaluate.Thanks to the transcript, the type and amount of surra sent by the Ottoman Empire to Jerusalem and around it in the early 18th century is determined, and in the light of this information, it provides information about the social and economical structure of Jerusalem society at that time.Key Words: Jerusalem, surra, surra registries (notebooks)