XVI. ve XVII. yüzyıllarda Osmanlı Devleti`nin iskân politikası

Abstract

İnsan topluluklarının bir düzen içerisinde refah ve huzurla yaşaması oldukça önemli bir gayedir. Devletlerin de en önemli amacı bireylerin ve dolayısıyla toplumun huzurunu sağlamaktır. İnsan topluluklarının iskân edildikleri yerlerde yaşadıkları herhangi bir problemin kitleler arasında büyümesi devleti kaos ortamına sürükleyeceği gibi bunların yaşadıkları yerlerde mutlu olmaları diğer durumun aksine ülkenin gelişmesine büyük bir katkı sağlayacaktır. İşte bu durumun farkında olan Osmanlı Devleti, iskân politikasını uygularken gelişi güzel değil, belirli bir plan dahilinde hareket etmiştir.XVI. yüzyılda sınırlarını genişletmeye devam eden Osmanlı Devleti, egemenlik sahasına giren bölgeleri hızlı bir şekilde imar ve iskâna açarak o bölgelerin hakimi olduğunu göstermeye çalışmıştır. Bunu yaparken de hoşgörüyü elden bırakmamıştır. Osmanlı Devleti, sömürgeci devletlerin aksine fethettiği yerlerde halkı din değiştirmeye zorlamamış ve onların mevcut düzenlerini sarsmamıştır.İskân çalışmaları, yeni fethedilen bölgelerin yanı sıra ıssız olarak nitelenen ya da güvenlik bakımından zayıf olan bölgelerle daha önce şen ve abadan olmasına rağmen zamanla çeşitli sebeplerle boşalan yerlerde yapılmıştır. Buralar iskân edilirken sürgünden yararlanılmıştır. Bunun için devlet sistemli bir sürgün yöntemi uygulamıştır. Ancak göçlerin zorunluluktan ziyade gönüllü olması tercih edilmiştir.İskâna en çok tâbi tutulan kesim konar-göçerlerdir. Fakat başta Celali ayaklanmaları gibi toplum düzenini bozan isyanlar yüzünden yerleşik Osmanlı toplumunu oluşturan şehirliler ve köylüler de bu politikadan etkilenmişlerdir. Osmanlı ülkesine dışarıdan gelen gerek Müslim gerekse gayrimüslim nüfusun yerleştirilmesi de ayrı bir meseledir.İskânın uygulandığı bölgelerin yapısı değişikliklere uğramıştır. Pek çok iskân bölgesi daha da büyüyerek mamur hale gelmiştir. İmar çalışmalarının bunda büyük katkısı olmuştur. Osmanlı müesseseleri bu konuda önemli bir role sahiptir. İnsanların her çeşit ihtiyacını karşılayan vakıflar sayesinde, bu bölgeler güçlü bir çekim merkezi haline gelmiştir. Ayrıca derbend, menzil ve kalelerin de iskân politikasındaki yeri göz ardı edilmemiştir.XVII. yüzyılda devletin içinde bulunduğu durumun da etkisiyle dışa dönük iskân politikasında yavaş yavaş değişimler gözlemlenmiştir. Ancak durum ne olursa olsun iskân politikası devlet varlığını devam ettirdiği sürece onunla birlikte yaşamıştır.Anahtar Kelimeler: İskân, Sürgün, Göç, Konar-göçer, İmar?

İt is an important purpose that human beings live in peace. The most important pupose of the goverments is to provide peace for persons and society. The problems that people encounter at the places where they are moved may cause a chaos in goverment. However, being happy at these places contributes to developement in the country. Being aware of this situation, The Ottoman Empire worked in a plan while applying the settling policy.İn XVI. centuy, The Ottoman Empire that continues to enlarge the borders, tried to show that they are the owners of these places by opening their own areas to construction and settling. While doing this, The Empire behaved in a kind way. İt is a fact that they didn?t make the people change their religion like colonialist governments, and kept their life styles.Settling works were made at the places that were unsecure and desolate, but lively once upon a time. The Ottoman Empire also benefited from banishments as a settling method. For this reason, the government applied a systematic settling method. But, it is important that migration must be willingly, not unwillingly.İmmigrants are the ones that exposed to settling most. But the townsmen and villagers were also affected from this policy because of the rebellions that ruins the order of the society like Celali rebellions. İt is another matter is to settle both Muslims and non-Muslims who came from abroad.The structure of the areas, applied settling policy, changed. A lot of settling areas developed. Settling works contributed this situation. The Ottoman institutions have an important role on this subject. Thanks to the foundations that meet the needs of people, these areas became good attractions.İn XVII. century, with the effect of The Ottoman?s situation, some changes on extrovert settling policy were obversed slowly. But, no matter what the situation is, the settling policy continued as long as The Ottoman Empire existed.Key words: Settling, Banishment, Migration, İmmigrant, Constuction?