Bandırmalı-zâde Mustafa Hâşim Efendi`nin Vâridât-ı Mensûre`sinin tenkitli metni

Abstract

Bandırmalı-zâde Mustafa Hâşim Üsküdârî, XVIII. yüzyılda yaşamış önemli bir mutasavvıf şairdir. Şiirlerinde ?Hâşim,? ?Hâşimî?, Üsküdarlı Hâşim Baba? mahlaslarını kullanan Bandırmalı-zâde Mustafa Hâşim Baba, H. 1130/M. 1718 yılında İstanbul Üsküdar'da doğmuştur. Üsküdar İnadiye'de Tavâşî Hasanağa Mahallesi'nde bulunan Bandırmalı-zâde Tekkesi'nin şeyhi Yûsuf Nizâmeddin Efendi'nin oğludur. Celvetî adap ve erkânını öğrenerek büyümüş, ancak daha sonra Bektaşîliğe meyledip dört yıl Bektaşî dede-babalığı da yapmıştır.Çalışmamızda Bandırmalı-zâde Mustafa Hâşim Efendi'nin Vâridât-ı Mensûresi ele alınmıştır. Eserin Milli Kütüphane Yazma Eserler Bölümünde bulunan 4 nüshası karşılaştırılarak müellifin kaleminden çıkmış olan nüshaya en yakın metin ortaya konulmaya çalışılmış, eserin muhtevası farklı bölümler halinde incelenmiştir. Eser, Hâşim Baba'nın ve inanç dünyasını etkileyen tarikatların düsturlarını müritlere öğretmek gayesi ile yazılmıştır. Ömrünü irşad ve tarikat hizmetlerine adamış olan Hâşim Baba'nın eserinde Celvetîliğin, Bektaşiliğin ve Melâmîliğin etkileri görülmekte, dinî, tasavvufî, ahlâkî görüşlerin yanında bir müride bağlanmanın önemi, ehl-i beyt ve on iki imam sevgisi ön plana çıkarmaktadır.Anahtar Kelimeler: 18. yüzyıl, Tasavvuf, Hâşim Baba, Celvetiyye

Bandırmalı-zâde Mustafa Hâşim Üsküdârî was a prominent Sufi poet who lived in the XVIII. century. Bandırmalı-zâde Mustafa Hâşim Üsküdârî, who wrote under the pseudonyms of ?Hâşim,? ?Hâşimî?, Üsküdarlı Hâşim Baba? in his poems, was born in İstanbul in 1718. He was the son of Yusuf Nizâmeddin Efendi, the Sheikh of Bandırmalı-zâde Tekke in Tavâşî Hasanağa District in İnadiye, Üsküdar. He was raised and trained on Celvetî sufi tradition and rules but after having a tendency for Bektashism he served as a Bektashi halife-baba or dede, grandfather)-baba (lit. father).This study discusses the Vâridât-ı Mensûre Divân-ı Manzûme by Bandırmalı-zâde Mustafa Hâşim Efendi. Comparing the four copies taken from the Manuscripts Division of The National Library of Turkiye, we aimed at putting forward a text that would most reflect the original work written by the author himself, and to analyze it in terms of form, content, language and style. Vâridât-ı Mensûre seems to have been written in order to teach its followers the author?s own world-view and the doctrines and principles of the tariqaths he was influenced. In this work of Hâşim Baba, who devoted his life time to the service of his sufi-path and his followers, the effects of Celvetiyye, Bektashism and Melamiyye are clearly observed. The importance of following a disciple and the love for Ahlu?l-Bayt and The Twelve Imams are also described.Key Words: 18th Century, Sufism, Hâşim Baba, Jilwatiyya