Hüseyin Avni Paşa (1820-1876)

Abstract

Tezimizin temel amacı, Sultan Abdülaziz zamanında dört defa serasker, bir defa da sadrazam olan Hüseyin Avni Paşa'nın askerî ve siyasî hayatını bir bütün halinde inceleyerek, özellikle Sultan Abdülaziz'in tahttan indirilmesi ve ölümünde oynadığı rolü aydınlatmaktır. Bu konuların açıklığa kavuşturulması sırasında başvurulan başlıca kaynaklar, arşiv belgeleri, gazeteler ve araştırma eserlerdir. Hüseyin Avni Paşa, 1820 yılında Isparta'nın Gelendost ilçesinde doğmuştur. İlköğrenimini memleketinde tamamladıktan sonra medrese eğitimi almak için İstanbul'a gelen Hüseyin Avni Paşa, kendi çabasıyla Harbiye Mektebi'ne girmiş ve bu okulu dereceyle bitirmiştir. Başarılı bir komutan olan Hüseyin Avni Paşa, Harbiye Mektebi Muallimi olarak memuriyet hayatına başladıktan sonra kısa zamanda şöhret basamaklarını da çıkmaya başlamıştır. Seraskerlik, valilik, nâzırlık, sadrazamlık gibi önemli görevlerde bulunarak Osmanlı siyasetinde aktif rol oynamıştır. Hüseyin Avni Paşa Kırım Savaşı'nda görev alarak üstün başarı göstermiş; Karadağ, Girit ve Bosna-Hersek isyanlarının bastırılmasında da önemli hizmetleri olmuştur. Dört defa görev yaptığı seraskerlikleri döneminde, geniş çaplı askeri ıslahat hareketleriyle dikkat çekmiştir. Azimli çalışmalarıyla modern Türk ordusunun temellerini atmıştır.Hüseyin Avni Paşa, birinci seraskerlik görevinden azledildikten sonra memleketi Isparta'ya sürgüne gönderilmiştir. On bir ay süren sürgün hayatından sonra affedilmiş ve İstanbul'a dönmüştür. Ama Isparta'ya sürgün edilmesinin ve zaman zaman çeşitli görevler verilerek İstanbul'dan uzaklaştırılmasının intikamını almak için Sultan Abdülaziz'i tahttan indirmeye karar vermiştir. 30 Mayıs 1876 tarihinde Sultan Abdülaziz tahttan indirilmiş ve 5 Haziran 1876 tarihinde de ölmüştür. Bu olaylarda en büyük rolü Hüseyin Avni Paşa oynamıştır. Osmanlı Devleti'nin önemli şahsiyetlerinden biri olan Hüseyin Avni Paşa, 15 Haziran 1876 tarihinde, Çerkez Hasan tarafından öldürülmüştür.Anahtar Kelimeler: Sultan Abdülaziz, Hüseyin Avni Paşa, Serasker, Islahat.

The main purpose of the thesis, examining as a whole, the military and political life of Hüseyin Avni Pasha, four times seraskier and once the Grand Vizier during the reign of Sultan Abdul Aziz, especially, is to clarify the role in the dethronement and the death of Sultan Abdulaziz. The main sources on these issues are collected from archival documents, newspapers and research works.Hüseyin Avni Pasha was born in 1820 in the town of Gelendost, Isparta. Hüseyin Avni Pasha, coming to Istanbul to take madrasa education after completing primary school in his native country, entered the Military College with his own efforts, and graduated from school with honours. After starting his career as a civil servant following his graduating from War College Teachers, Huseyin Avni Pasha, a successful commander, soon began to climb up the celebrity ladder. He played an active role in Ottoman politics by holding such positions as seraskier, governor, minister and the grand vizier. Huseyin Avni Pasha demonstrated outstanding achievement by taking part in the Crimean War; besides, he suppressed the rebellions of Montenegro, Bosnia and Herzegovina and Crete. During his tenure as a seraskier, which he served four times, he was noted with large-scale military reform movement. With his earnest works, he founded the basis of modern Turkish army.Having been dismissed from his mission as a seraskier, Huseyin Avni Pasha was exiled to his hometown Isparta. He was forgiven after a month-long exile and returned to Istanbul. However, in order to take revenge of his exile to Isparta and his removal from Istanbul upon being given various tasks from time to time, Huseyin Avni Pasha decided to dethrone Sultan Abdulaziz. Sultan Abdulaziz was dethroned on 30 May 1876 and died on 5 June 1876. Huseyin Avni Pasha played the biggest role in these events.One of the prominent figures of the Ottoman Empire, Huseyin Avni Pasha was killed by Hasan the Circassians on 15 June, 1876.Keywords : Sultan Abdülaziz, Hüseyin Avni Pasha, Seraskier, Reform.