19. yüzyıl İngiliz ve Amerikan seyahatnamelerinde Kıbrıs

Abstract

Bu çalışmada, 19. yüzyılda Kıbrıs'a seyahat eden veya uğrayan gezginler tarafından kaleme alınan yedi seyahatname incelenmiştir. Kıbrıs'ın tarihi, coğrafyası, iklimi, demografik yapısı, kentleri, geçim kaynakları, insanları ve ticari hayatı çeşitli yönleriyle ele alınmıştır. Eserlerden yapılan alıntıların yorumlanması esnasında seyyahların nasıl bir anlatım tutumu ve bakış açısı takındıkları vurgulanmıştır. Özellikle oryantalist anlayışla yazılan epizotların altı çizilerek asıl maksatlarına gönderme yapılmıştır. Seyyahlardan çoğunun adadaki İngiliz hâkimiyetini haklı gösterme gayretinde oldukları net bir şekilde tespit edilmiştir. Doğu Akdeniz'de bulunan Kıbrıs, önemini tarihin her döneminde korumuş bunu sonucu olarak birçok farklı devlet tarafından ele geçirilmiş ve yönetilmiştir. Yaklaşık üç yüz sene Osmanlı hâkimiyetinde kalan ada, 1878 yılında İngiliz idaresine girmiştir. Günümüzde fiilen iki farklı toplum ve iki farklı devletin bulunduğu ada, hukuki manada birçok sorunla karşı karşıyadır. İncelenen yedi farklı İngiliz/Amerikan seyahatnamesinde tespit edilen tarihi, sosyolojik, etnografik, ekonomik, kültürel, dini ve siyasi bulgular, edebi değerlendirmelerin yanı sıra Kıbrıs Sorununun Türkiye lehine çözülebilmesinde ilgililere bilgi ve belge kazandırmayı amaçlar.Anahtar Kelimeler: Kıbrıs, seyahatname, oryantalizm, Türk imgesi, İngiliz/Amerikan seyyahlar

In this study, seven different travel books written by travellers who came to Cyprus or just visited the island for a short time were analysed. The history, geography, climate, demographic structure, cities, livelihoods, people and trade of Cyprus were discussed from various aspects.While interpreting the citations taken from the travel books, the phrase and the point of view of the travellers were emphasized. By underlying the episodes especially written with the orientalist mind, their real aims are highlighted. The efforts of the most travellers who try to justify the English authority were confirmed. Cyprus, located in East Mediterranean, has been preserving its importance throughout history and as a result of this, it was occupied and ruled by many different countries. Having been stayed under the control of Ottoman Empire for nearly three hundred years, it was fall under domination of British rule in 1878. Today, the island that has two different societies and countries in de facto faces a lot of troubles in de jure. The historical, sociologic, ethnographic, economic, cultural, religious and political findings, identified in seven different English and American travel books that were analysed, aim to gain documents and information to those concerned in order to solve the Cyprus Problem for the benefit of Turkey as well as the literary consideration.Key words: Cyprus, travel book, orientalism, Turk image, English/American travellers