Geology and geochemistry of magnesite and chromite deposits in the ultramafic rocks of Harmancık, Bursa, Turkey

Abstract

ÖZ HARMANCIK ÜLTRAMAFIK KAYAGLARI İÇİNDEKİ MANYEZİT VE KROMİT YATAKLARININ JEOLOJİSİ VE JEOKİMYASI, HARMANCIK, BURSA, TÜRKİYE. Samuel KEBEDE Meket-e Yüksek Lisans Tezi, Jeoloji Mühendisimi Anabilim Dali Tez Yöneticisi: Prof. Dr. Ayhan ERLER Ocak, 1993, 113 sayfa Bu tez kuzeybatı Türkiye'deki yaygin ve süreksiz ult-ramafik kuşağının bir parçası olan Harmancik Bursa'daki ultramafik karmaşığın içindeki manyezit. ve kromit. yat-aklarınin jeolojik ve jeokimyasal incelemelerini sunar. Çalişma alanının ana lit-olojik birimleri, yaslıdan g&nc& doğru: Jura yaslı Yanikkaş Mermeri, öeç Kretase yaslı Harmancik Ult»ramafik Karmaşığı, Paleosen yaşlı Gedikler Granodiyoriti ve Neojen yaşli Çakmak Formasyonudur. Ult-ramafik karmaşığın kayaçları harzburjit-, dünit. ve serpant.init-t.ir. Dünit-lerin içindeki olivinler forst.erit.ik, harzburjit-lerin içindeki ortopiroksenler enst.at.it.ik bileşimlidir. Tüm ult-ramafik kayaçlar, HzO ve SİO2 eklenmesi ve MgO taş^nmasıni içeren, serpant-inleşmeden etkilenmişlerdir. Ult-ramafik kayaçlar, damar- tipi ve agsi damarcıktipi kript.olcrist.alin manyezit. yatakları içerdirler-. Damarlar genellikle küçük ve büyük ölçkli fay düzlemlerini izlerken, agsi damarcik tipi yataklar, makaslanmış serpantinitlerdeki yoğun breşleşmeile birlikte bulunurlar. Manyezit, serpantin - manyezit topluluğu oluşması için gerekli GOz'yi içeren akışkanların, ultramafik kayaçları dönüştürmesiyle oluşmuştur. Damarlar ve ağsı damarciklardaki mineraller, manyezit, dolomit, kalsedon, kuvars, talk ve serpantindir. Manyezit % 80.79 - 99.49 mol MgCOa ile % 0.49 - 18.62 mol GaCOa ve çok az miktarlarda demir ve manganez karbonat içerir. Harmancik manyezit yatakları, büyük olasılıkla epitermal çözeltiler tarafından oluşturulmuştur. Galişma alanindaki kromitler, podiform türde ve alüminyum kromit bileşmindedir. Anahtar kelimeler: Harmancik, Burssı, Ultramafik kayaçlar, Ser pant inleşme, Manyezit, Kromit. Bilim kodu: 606.03.01 vı

ABSTRACT GEOLOGY AND GEOCHEMISTRY OF MAGNESITE AND CHROMITE DEPOSITS IN THE ÜLTRAMAFIC ROCKS OF HARMANCIK, BURSA, TURKEY Samuel KEBEDE Mekete M.S. in Geological Engineering Supervisor: Prof. Dr. Ayhan ERLER January, 1993, 113 pages. This thesis presents the geological and geochemical studies on magnesite and chromite deposits within the ultramafic complex of Harmancik, Bursa, which is a part of large and discontinuous ultramafic belt in northwestern Turkey. The main lithologic units of the study area, from oldest to youngest age, are: Yanikkas Marble of Jurassic age, Harmancik ultramafic complex of Late Cretaceous age, Gedikler Granodiorite of Paleocene age and Çakmak Formation of Neogene age. Rocks of the ultramafic complex are represented by harzburgite, dunite and serpentinite. Olivines in dunites are forsteritic, and orthopyroxenes in harzburgites are enstatitic in composition. All ultramafic rocks are affected by serpentinization, which involved addition of HzO and SİO2 and removal of MgO. The ultramafic rocks contain cryptocrystalline iiimagnesite in vein-type and stock-work type deposits. Veins usually follow minor and major fault. planes, whereas stockwork deposits are characteristic of strong brecciation in sheared serpentinites. The magnesite is formed by alteration of the ultramafic rocks by fluids containing GO2 necessary to form serpentine - magnesite assemblages. Minerals in the veins and stockworks include magnesite, dolomite, chalcedony, quartz, talc, and serpentine. The magnesite contains 80.79 to 99.49 mole percent MgCOa with 0.49 to 18.62 mole percent of CaC<>3 and trace amounts of iron and manganese carbonate. Harmancık magnesite deposit is most probably formed by epithermal solutions. Chromites of the study area scce of podiform - type, with the composition of aluminian chromites. Key Words: Harmancik, Bursa, Ultramafic rocks, Serpentinization, Magnesite, Chromite. Science Code: 606.03.01 IV