XVIII. yüzyılda Kütahya vakıflarının sosyal ve ekonomik hayata katkıları

Abstract

Kütahya XII. asırda Türklerin hâkimiyetine geçmiştir. Bu tarihten itibaren şehir hızla Türk-İslâm sentezi ile şekil almaya başlamıştır. Öncelikle tekke ve zaviyeler, daha sonra camiler, medreseler, imaretler gibi birçok yapı vakıf olarak kurulmuş ve vakıflar yoluyla var edilmeye çalışılmıştır. Tüm vakıflar, günümüzde devletin temel görevi olan din, eğitim ve belediye gibi birçok hizmetleri üstlenmekteydiler. Kütahya, asırlar boyu Osmanlı Devleti'ne eyalet başkentliği yapmış olması hasebiyle vakıf sisteminin işleyişi açısından önemli bir şehirdir. Bu sebeple, XVIII. asırda mevcut olan vakıflar ve yeni kurulan vakıfların, sosyal ve ekonomik anlamda şehre olan yansımalarının incelenmesi, bu araştırmanın temel konusunu oluşturmaktadır. Ayrıca vakıf sisteminin Evkaf Nezâreti kurulmadan önce maruz kaldığı bazı problemler, Kütahya'da gözlenmiştir. Böylelikle vakıfları bir nezârete bağlayan âmillere yerel cihetten ışık tutulmaya çalışılmıştır.

Kütahya came under domination of Turks in 12th century. Starting from this date, the city started to be shaped with Turkish-Islamic synthesis. Many constitutions such as Islamic lodges and zawiyahs at first, then mosques, madrasas (Moslem theological schools), imarets were established as foundations; and these were tried to be subsisted with the help of foundations. All foundations used to take on many services like religional, educational and municipal services which are main duties of the state nowadays.In consequence of being the state capital of Ottoman Empire for centuries, Kütahya is an important city in terms of functioning of the foundations. Therefore, examining the reflection of newly established and existing foundations in the 18th century to the city in social and economic terms forms the main object of this research. In addition, some problems that foundation system had been exposed to before the establishment of the Ministry of Foundation (Evkaf Nezâreti) have been observed in Kütahya. Thus, to shed a light on the reasons that connects the foundations to a ministry from a local point of view have been tried.