Tarım işlerinin kazaya sebep olan etmenler bağlamında bulanık ahs ve bulanık topsis yöntemleri ile karşılaştırılması: Bir örnek uygulama

Abstract

Tarım faaliyetleri iş güvenliği açısından tehlikeli sektörler arasında yer alır. Endüstri sektörlerinin yanı sıra tarım sektöründe yaşanan ciddi yaralama ve ölümle sonuçlanan kazalar ilk sırada yer alır. Bu çalışmada tarım sektöründe meydana gelen kaza sebeplerine ayrıntılı şekilde yer verilmiştir. Amaç: Kaza faktörlerinin araştırılması, önlenmesi ve üretim güvenliğinin sağlanması, birim alandan daha fazla verim alınması, çalışma ortamının sağlıklı ve güvenli hale getirilmesi, meslek hastalığı ve iş kazalarının önüne geçilebilmesi için sektördeki karar vericilerin bilgi ve deneyimlerine dayanarak, gerekli önlemlerin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Yöntem: Yapılan çalışmada tarım faaliyetlerinde kazaya sebep olan etmenler ve kaza sonucu meydana gelen iş kazaları literatür taraması yapılarak belirlenmiş; tarım işlerinde 3 sektör incelenmeye alınarak, sektörlerden hangisinin kaza etmenleri açısından daha riskli olduğunun incelenmesi, değerlendirilmesi amacıyla ilk defa Bulanık Mantık yöntemi kullanılmıştır. BÇKKV yöntemleri karar aşamasındaki belirsizliklerin giderilmesi ve sağlıklı neticeler alınması için olanak sağlar. Belirsizliğin giderilmesi amacıyla bu çalışmada, birden fazla kriter içeren karmaşık karar problemlerinin çözümünde kullanılan Bulanık AHS ve sınırlı alternatifler arasından çözüm belirlemeye yönelik çok kriterli karar verme metotlarından birisi olan Bulanık TOPSİS yöntemi ayrıntılı şekilde açıklanmış, dilsel ifadelere üyelik fonksiyonu vererek kesin değerlere dönüştürmeyi sağlayan üçgen bulanık sayılar kullanılarak kriterler açısından riskli olan alternatifin değerlendirmesi verilmiştir. Çalışmada Bulanık AHS modeli olan (Buckley 1985) yöntemi ve (Chen vd., 2006) tarafından geliştirilmiş olan Bulanık TOPSİS modeli kullanılmıştır. Anahtar Kelimeler: İş sağlığı ve güvenliği, tarım sektörü, tarımda iş sağlığı ve güvenliği, bulanık ahs, bulanık topsis.

Agricultural activities, in terms of occupation safety,take place among the dangereous sectors. Besides industry sectories, serious injury and accidents that result in death take place on the top in agricultural sectory. This work involves comprehensively the reasons of accident which happen in agricultural sectory. Aim: It is aimed to develop required precaution with regard to experience and knowledge of authorities in order to prevent occupational illness and accidents by investigating and preventing accident factory, ensuring production security, getting more yield and supplying health and safety occupational environment. Method: The factors that cause accidents because of accidental injures were assigned by literatüre search in this work and fuzzy logic method was used for the first time so as to evaluate and investigate which sectories are more hazardous by analyzing three sectors. FMCDM methods enable to having healty conclusions and taking away vagueness in decision stage. FAHP, used complicated decision problems that consist of more than one criteria in solving, to dispel obscurity in this work and among restricted alternative which is aimed to solving and FTOPSİS which one of the multiple criteria decision making methods are explained in detail. By dealing with membership function to the liguistic expression, using triangle fuzyy number that convert to definite evaluation, it this given that consideration, is risky alternative in terms of criterias. (Buckley 1985) method which is FAHP and FTOPSİS model, developed by (Chen vd. 2006), were used.Key Words: Occupational health and safety, agricultural sector, agricultural health and safety, fuzzy ahs, fuzzy topsis.