Bir kentli hakkı olarak dolaşım hakkı: Afyonkarahisar halkının algısı üzerine bir araştırma

Abstract

İnsan haklarının kapsamını kesin çizgilerle belirlemek kolay değildir. Çünkü insan hakları düşüncesinin tarihsel gelişimine bakıldığında bu hakların sürekli olarak genişlediği ve yeni hak kategorilerinin insan hakları kapsamına dâhil edildiği görülmektedir. İlk olarak dayanışma hakları kapsamında gündeme gelen kentli hakları, bir bakıma insan haklarının tamamının kent mekânına yansıyan özel bir türüdür.Günümüzde kentli hakları konusunda bağlayıcılığı olan veya bu hakların tam olarak neler olduğunu gösteren, üzerinde uzlaşılmış herhangi bir uluslararası metin yoktur. Ancak 1992 tarihli Avrupa Kentsel Şartı ve 2008 tarihli Avrupa Kentsel Şartı-2: Yeni Bir Kentlilik İçin Manifesto başta olmak üzere birçok belge kentli haklarını konu edinmektedir. Bu konuda ortaya konulan en önemli uluslararası metin olma özelliğini taşıyan Avrupa Kentsel Şartı'nda benimsenen 20 maddelik bildirgede `dolaşım` hakkı da yer almaktadır.Türkiye'de kentli haklarına ve özel olarak dolaşım hakkına ilişkin mevzuat araştırması yapıldığında, kentli haklarının gerektirdiği bakış açısıyla düzenlenmiş yasal kuralların mevzuatımızda bulunmadığı görülmektedir.Afyonkarahisar'da dolaşım hakkının durumunu, kentlilerin düşünceleri ekseninde saptamak üzere yapılan ampirik araştırma neticesinde Afyonkarahisar'da yayalık, bisikletli ulaşım ve toplu taşıma gibi sürdürülebilir ulaşım yöntemlerine ilişkin altyapı, donanım ve hizmetlerin genel olarak kaliteli, yeterli ve güvenli bulunmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca kentlilerin çoğunluğunun otomobil merkezli kent içi ulaşım düşüncesine sahip oldukları ancak kaliteli ve güvenli altyapı sağlandığı takdirde yayalık, bisikletli ulaşım ve toplu taşıma gibi ulaşım yöntemlerine de geçişken oldukları belirlenmiştir.

It is not easy to determine the scope of human rights within certain lines because, when we consider the development of human rights thought, it has seen that these rights are getting comprehensive and new right categories are included in the scope of human rights. Urban rights, which firstly became a current issue within the scope of solidarity rights, are kind of a special type of all of human rights that reflected on urban.Nowadays, there is no completely agreed international document, which has a binding force about urban rights or shows what these rights are. Nevertheless, many lawful documents, notably the European Urban Charter (1992) and European Urban Charter II: Manifesto for a new urbanity (2008) are in definitive quiddity about the topic of urban rights. In the European Urban Charter, which is the most important international document about urban rights; the 20-articled declaration mentions the right of mobility.In Turkey, once the legislation regarding urban rights and especially the right of mobility is searched, it's seen that the legislation does not contain the legal rules that were regulated with urban rights' perspectives.As a result of the empirical research which was conducted to determine the present situation of the right of mobility in Afyonkarahisar, in the context of urban people's thoughts, it was detected that infrastructure, equipment and services pertaining to sustainable transportation methods such as pedestrianism, cycling and public transportation, were not found quality, sufficient and safe in general. Furthermore it was determined that most urban people have thoughts of car-centred intra-city transportation, but also they tend to switch to sustainable transportation methods such as pedestrianism, cycling and public transportation if they were provided with quality and safe infrastructure.