Sürdürülebilir raporlamanın işletmeler açısından değerlendirilmesi ve örnek bir uygulama

Abstract

Son dönemlerde işletmeler kar elde etmenin yanında rekabet avantajı elde etmek, uzun vadede değer yaratmak, riskleri anlayabilmek ve fırsatları daha iyi değerlendirmek gibi amaçlar ile sosyal, çevresel ve ekonomik performanslarını izleyerek sürdürülebilirlik raporları hazırlama ihtiyacı duymuşlardır. Buna bağlı olarak bugün dünyada işletmeler tarafından düzenli olarak hazırlanan bir rapor haline gelmeye başlamış ve hazırlanan rapor sayısında artış olduğu gözlenmiştir. Ülkemizde ve birçok ülkede gönüllülük esasına göre hazırlanan bu raporlar, çevreye duyarlı işletmelerin sürdürülebilirliği ne derecede önemsediğini göstermektedir. Bu tezin hazırlanma amacı; işletmelerde sürdürülebilirlik, kurumsal sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir raporlama kavramları, sürdürülebilirlik raporlarının önemini, ilkelerini, işletmelere sağladığı katkıları, tarihsel gelişimini, sürdürülebilirlik ile ilgili raporlama çerçevelerini incelemektir. Aynı zamanda Türkiye'de işletmelerin GRI-G4 (Küresel Raporlama Girişimi-G4) ve GRI-G3.1 (Küresel Raporlama Girişimi-G3.1) rehberine göre yayınladıkları sürdürülebilirlik raporlarının içerik endeksi değerlendirilerek performans göstergelerini analiz etmek ve raporlarını hazırlarken kılavuz niteliğinde bir uygulama yapmaktır. Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, sürdürülebilirlik, kurumsal sürdürülebilirlik ve sürdürülebilir raporlama kavramı, sürdürülebilir raporların tarihsel gelişim süreci, kapsamı, işletmelere sağladığı katkılar ve raporlama türleri ele alınmıştır. İkinci bölümünde, sürdürülebilirlik ile ilgili standartlara ve endekslere değinilmiştir. Tezin üçüncü bölümünde, Türkiye'de sürdürülebilirlik raporlarını GRI-G4 Raporlama İlkelerine ve GRI-G3.1 Raporlama İlkelerine göre hazırlayan işletmelerin içerik endeksi incelenerek performans göstergeleri analiz edilmiş ve karşılaştırılmıştır. Yapılan analiz sonucunda raporları kullanan işletmelerin göstergeleri hangi düzeyde uyguladıkları ölçülmüştür. GRI-G4 (Küresel Raporlama Girişimi-G4) ve GRI-G3.1 (Küresel Raporlama Girişimi-G3.1) rehberlerinin ikisini de kullanarak rapor hazırlayan 30 işletme olmuştur. İşletmelerden bir firma iki raporda da bütün göstergelerini açıklayarak sürdürülebilirlik açıklama skorunu değiştirmemiştir. 25 işletmenin sürdürülebilirlik açıklama skorunda bir azalma olduğu, 4 işletmenin sürdürülebilirlik açıklama skorunda artış olduğu gözlenmiştir. GRI-G3.1 (Küresel Raporlama Girişimi - G3.1) Sürdürülebilirlik Raporlaması İlkelerine göre rapor hazırlayan 8 işletmenin aynı zamanda, GRI-G4 (Küresel Raporlama Girişimi - G4) Raporlama İlkelerine göre de rapor hazırladığı gözlenmiştir. Buna göre işletmeler raporlarını hazırlarken ekonomik, sosyal, çevresel performanslarının etkilerini daha az dikkate almakta ve daha az şeffaf davranmaktadır. Bazı işletmelerin ise sürdürülebilirlik raporlarına daha fazla önem verdiği ve faaliyetlerini çevresel, sosyal ve ekonomik gerekliliklerini şeffaflık ve hesap verilebilirlik anlayışı ile hazırladığı görülmüştür. Kısaca işletmelerde şeffaflığın ve hesap verilebilirliğin artırılması için çevresel, sosyal ve ekonomik performansları ile ilgili açıklamalarını artırmaları gerektiği anlaşılmaktadır.

In recent days, companies need to prepare Sustainability Reports by monitoring social, environmental and economical performances with the purpose of having better benefit from opportunities, understanding characteristics of the risks, creating long-term values and obtaining rivalry advantages besides making profit. Therefore, nowadays these reports are being prepared regularly by companies all around the world; and it is determined that the number of prepared reports increase gradually. These reports, which are today prepared on a volunteer basis in our country and in many other countries, is actually an indicator that shows at what degree companies care about the environment. The purpose of preparing this Thesis is to examine sustainability in companies, corporate sustainability, terms used in sustainability reports, significance and principles of sustainability reports, their contribution to companies, their historical development, reporting frames in connection with sustainability. At the same time, it aims to analyse performance indicators by evaluating content index of these sustainability reports published by companies in Turkey in Accord with GRI-G4 Guide (Global Reporting Initiative – G4) and GRI-G3.1 Guide (Global Reporting Initiative – G3.1); and to perform a Practice in the quality of a guide for preparation of sustainability reports.This study constitutes of three main parts. In part I, following topics are discussed: sustainability, corporate sustainability, terms used in sustainability, historical development, scope of sustainability reports, and their contributions to companies and, finally, types of reporting. In part II, sustainability and relevant standards and indexes are discussed. In part III, performance indexes are analysed by examining content indexes of companies that prepare Sustainability Reports in accord with GRI-G4 Reporting Principles and GRI-G3.1 Reporting Principles in Turkey; and consequently necessary comparisons are made. At the end of such analysis, the degree of implementation of these indicators by companies that make use of these reports is measured. 30 Companies prepared Sustainability Reports in accord with GRI-G4 Guide (Global Reporting Initiative – G4) and GRI-G3.1 (Global Reporting Initiative – G3.1). One of the Companies did not affect its Sustainability Explanation Score by mentioning all indicators in both reports. Sustainability Explanation Score of 25 Companies decreased whilst Sustainability Explanation Score of remaining 4 Companies increased. It is observed that 8 Companies, which prepared Sustainability Reports in accord with GRI-G3.1 Guide (Global Reporting Initiative – G3.1) Sustainability Reporting Principles too. In other words, it can be told that Companies care less about effects of economic, social and their environmental performances when they are preparing said reports; and, they are less transparent. Some Companies seem to care more about their Sustainability Reports and, on these reports, these companies mentioned their activities, environmental, social and economic requirements with the understanding of transparency and accountability. In summary, it is determined that: in order to increase transparency and accountability in companies, it is necessary for them to provide more information about their environmental, social and economic performances.