Bölgesel rekabetçilik ve kümelenme: Alanya turizm konaklama sektörü küme analizleri ve stratejisi önerisi

Abstract

1990'lardan itibaren ekonomik kalkınma gündemine damgasını vuran `rekabetçilik için kümelenme` yaklaşımının birçok ülkede etkin bir şekilde uygulandığı bilinmekle beraber, bu çalışma özellikle bölgelerin birbirlerine benzemeyen toplumsal- kültürel nitelikleri ve farklı idari yapılarından kaynaklanarak çeşitlenen özgün nitelikleri nedeniyle, küme metodolojisinin her ülke ve bölge için özel olması gerektiğini vurgulamak üzere hazırlanmıştır. Bu çerçevede çalışmanın amacı, `Alanya'da halen coğrafi yığılımlar ve bir küme girişimi olarak faaliyetlerini sürdüren, turizm konaklama tesisleri ve ilgili aktörlerden oluşan 'Alanya Turizm Konaklama Sektörü' için sürdürülebilir ve rekabetçi bir küme oluşumu hedeflenerek, küme analizlerine dayanan küme strateji önerisi geliştirilmesi`dir.Bahse konu amaç doğrultusunda Küme Metodolojisinin iki aşamalı yöntemi uygulanmıştır; Öncelikle, `Karo Çerçeve Modeli`, `Küme Haritası Oluşturma` ve `Ağ Yapılanma Analizi` yöntemlerinden oluşan Küme Analizleri yürütülmüştür. Alanya'nın, turizm alanında sahip olduğu birçok potansiyele rağmen, küme analizlerinde oldukça zayıf bir `küme görünümü` sergilediği belirlenmiştir. İkinci aşamada, söz konusu analizlerin bulguları çerçevesinde stratejik planlama tekniğinden faydalanarak, küme için amaç ve stratejik hedefler, bir başka ifade ile temel müdahale alanları belirlenerek `Küme Strateji Planı` geliştirilmiştir. Küme Strateji Planı çerçevesinde, küme tabanlı kalkınma yaklaşımıyla ilk aşamada `Turizm Küme Koordinasyon Platformu`nun ve daha sonra hukuki kimliği belirlenerek `Küme Yönetimi`ne dönüştürülmek üzere bir yapının oluşturulması öngörülmektedir. Bu yapının başkanlığı, Alanya'daki en üst seviye kamu otoritesi tarafından üstlenilmeli ve `Küme Yönetimi`nin temel görevi Küme Strateji Planının ya da `Küme Stratejik Yol Haritası`nın hayata geçirilmesi olmalıdır. Ayrıca, söz konusu Küme Yönetimi resmi olarak kurulana kadar, platform çalışmaları sekretarya görevinin, sektörün sivil toplum kuruluşu Alanya Turistik İşletmeciler Derneği (ALTİD) tarafından üstlenilmesi önerilmektedir. Alanya Turizm Konaklama Küme Strateji Planı kapsamında temel müdahale alanları olarak; `Finansal desteklerin bölgenin ihtiyaçlarına göre düzenlenmesi, firmaların girdi tedarik bağlantılarının güçlendirilmesi, insan kaynaklarının geliştirilmesi, teknoloji ile yenilikçiğin ilerletilmesi, küme aktörleri arasında iletişim ve işbirliğinin güçlendirilmesi, tarihi ve doğal çevrenin sürdürülebilir bir şekilde korunması, kümenin etkin tanıtımın yapılması, altyapının güçlendirilmesi ile yat ve tekne turizmi başta olmak üzere bütün alternatif turizm alanlarının geliştirilmesi` gibi hususlar göz önünde bulundurularak değerlendirmeler yapılmış ve öneriler getirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Küme, Kümelenme, Rekabetçilik, Bölgesel Kalkınma, Bölgesel Rekabetçilik, İçsel Büyüme Kuramı, Alanya Turizm Konaklama, Karo Çerçeve Modeli, Küme Haritası, Ağ Yapılanma, Küme Strateji Planı, Küme Yönetimi.

Even though clustering approach for competitiveness which has made heavy influence in the economic development agenda since 1990's is implemented efficiently in various countries in the world, this study is prepared particularly to emphasize that the clustering methodology should be unique for each country and region due to diversifications in indigenous characteristics of these regions, reasoning from unlike socio-cultural patterns and different administrative structures. In this context, the purpose of the study is to develop a cluster strategy suggestion for Alanya Tourism Accommodation Sector, comprised of tourism accommodation enterprises and the related actors, which are currently operating as geographical agglomerations and a cluster initiative, by targeting a sustainable and competitive cluster in Alanya, based on various cluster analyses. In the line of the said purpose, the Cluster Methodology is applied in two stages; Primarily the Cluster Analyses composed of Diamond Framework Model, Formation of Cluster Map and Cluster Network Analysis are carried out. Although Alanya has various tourism potentials, it has been identified that the cluster analyses have exhibited quite weak cluster profile in Alanya. In the light of the findings of these analyses `The Cluster Strategy Plan` including identification of cluster purpose and the strategic goals, in other words the basic intervention areas is developed by using strategic planning technique in the second stage.The Cluster Strategy Plan envisages establishment of a `Tourism Cluster Coordination Platform` in the first step and afterwards setting up a structure that shall be transformed later to a `Cluster Management` by gaining a legal identity with the view of `cluster based development approach`. The chair of this structure should be undertaken by the highest level public authority in Alanya and the basic task of the Cluster Management should be to implement the Cluster Strategy Plan. It is also advised that the secretariat activities of this platform should be conducted by Association of Alanya Touristic Enterprises (ALTID) as the main civil society organisation of the sector till establishment of a Cluster Management officially. `Arrangement of financial supports according to needs of the region, strengthening input – supply linkages of enterprises, improvement of human resource capacities, development of technology and innovation, increasing of communication and cooperation among cluster actors, sustainable protection of historical and natural environment, promotion of cluster efficiently, strengthening infrastructure and development of primarily the yacht and boat tourism and all the potential alternative tourism areas` are taken into account as the basic intervention areas and some evaluations with various suggestions are made within the context of Alanya Tourism Accommodation Cluster Strategy Plan. Key Words: Cluster, Clustering Competitiveness, Regional Development, Regional Competitiveness, Endogenous Growth Theory, Alanya Tourism Accommodation, Diamond Framework Model, Cluster Map, Cluster Network, Cluster Strategy Plan, Cluster Management.