Türk basınında Doğu Türkistan ( 1923-1960)

Abstract

Doğu Türkistan, Çin Devleti tarafından zulme uğramaktadır. Bölgede yaşanan bu zulmün, tarihi bir boyutu bulunmaktadır. Çalışma Doğu Türkistan'ın 1923-1960 yılları arasında Türk basınındaki yerini incelemektedir. Türkiye'nin Doğu Türkistan hakkındaki tutumu, basındaki yansıması üzerinden ortaya konulacaktır. Osmanlı Devleti ile başlayan Doğu Türkistan ilişkileri Türkiye Cumhuriyeti'nde de devam etmiştir. Türk halkı Doğu Türkistan konusunda hassas olmuş, dergi ve gazetelerde bu konuya yer vermiştir. Türkiye Cumhuriyeti, içinde bulunduğu dönemin koşullarına paralel olarak dış politikasında temel esaslarına bağlı olarak farklı tepkilerde bulunmuştur. Cumhuriyet'in ilk dönemlerinde uygulanan politikayla 1950'lerde uygulanan politika aynı şekilde olmamıştır. Ancak devletin politikası ne olursa olsun Doğu Türkistan halkına destekten hiç vazgeçilmemiştir. Türkiye Devleti, 2.Dünya Savaşında Sovyetler Birliğine karşı dikkatli politikalar izlemiş ve açıktan Doğu Türkistan'ı destekleyen adımlar atmamış, resmi girişimlerde bulunmamış hatta Sovyetlerle iş birliği yapılmasını salık vermiştir. Çalışmada, Cumhuriyet, Milliyet, Vatan ve Hâkimiyet-i Milliye ve Yeni Kafkasya gazeteleri ve Yeni Türkistan Dergisi, Türk Yurdu dergilerinin ilgili dönemleri incelenmiştir. Yapılan dergi ve gazete incelemeleriyle Doğu Türkistan hakkında Türk basınından hareketle Türkiye'nin bu konu hakkındaki tutumu ve politikası ortaya konularak bugün devam eden Doğu Türkistan meselesinin daha iyi anlaşılması amaçlanmaktadır. Aynı zamanda çalışmayla Doğu Türkistan farkındalığı oluşturulmuş olunacaktır. Anahtar Kelimeler: Doğu Türkistan, Türk Basın Yayını, Türkiye Cumhuriyeti, Çin, Cumhuriyet Gazetesi, Milliyet Gazetesi, Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi, Vatan Gazetesi, Yaş Dergisi, Yeni Kafkasya Gazetesi.

East Turkestan is being persecuted by the Chinese State. This persecution in the region has a historical dimension. The study examines the position of East Turkestan in the Turkish press between 1923-1960. attitudes about East Turkestan Turkey, will be put out of the press coverage. East Turkestan relationship began with the Ottoman Empire was continued in the Republic of Turkey. The Turkish people have been sensitive about East Turkestan and have included this issue in magazines and newspapers. The Republic of Turkey on foreign policy in parallel with the terms of the period in which it has been found in different responses depending on the basic principles. The policy implemented in the early periods of the Republic and the policy implemented in the 1950s were not the same. However, regardless of the state's policy, support for the people of East Turkestan has never been abandoned. The Government of Turkey, careful policies pursued 2nd World War against the Soviet Union and the Eastern Turkistan has taken steps to support openly, has even advised the Soviets have done in cooperation with the official initiative. In this study, the relevant periods of Cumhuriyet, Milliyet, Vatan and Hâkimiyet-i Milliye and Yeni Kafkasya newspapers and Yeni Turkistan Magazine and Turk Yurdu magazines were examined. Made of magazines and newspapers with views of the Turkish press about the East Turkestan movement in Turkey's attitude and policies of the East Turkestan issue that continues today put forth on this subject is intended to better understanding. At the same time, awareness of East Turkestan will be created with this study. Key Words: East Turkestan, Turkey Press Release, Turkey, China, Cumhuriyet Newspaper, Milliyet Newspaper, Hâkimiyet-i Milliye Newspaper, Vatan Newspaper, Yaş Magazine, Yeni Kafkasya Magazine.