Gebelerde demir eksikliği anemisi sıklığı, ilaç kullanım alışkanlıkları ve anemi konusundaki bilgi düzeyleri değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırma Ankara ilinde Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi gebe polikliniğine başvuran gebelerde, anemi ve demir eksikliği sıklığını saptamak ve gebelerin ilaç kullanım alışkanlıklarını, demir eksikliği anemisi hakkındaki bilgi düzeylerini belirlemek amacıyla planlandı. Araştırmanın örneklemini Mart 2018 tarihlerinde doğum öncesi bakım hizmeti almak üzere başvuran ve araştırmaya katılmayı kabul eden 191 gebe oluşturdu.Araştırmanın sosyodemografik özellikler, ilaç kullanım alışkanlıkları ve bilgi düzeyi ile ilgili verileri, literatür bilgilerine dayalı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen görüşme formu kullanılarak elde edildi. Görüşme formu uygulandıktan sonra gebelerin hemoglobin, hematokrit, MCV ve ferritin ölçümü için kan örnekleri alındı ve laboratuvar sonuçları kaydedildi. Veriler SPSS (Statistical Package for Social Sciences) 23.0 paket programı kullanılarak değerlendirildi.Çalışma kapsamına alınan gebelerin ortalama Hgb değeri 12.04±1.12 g/dl, ferritin değeri 19.87±12.65 μg/L, gebelerin ortalama yaşları 27.52±5.28, ortalama gebelik haftaları 21.47±9.94 idi. Çalışmaya katılan gebelerin %16.8'inde Hgb değeri 11 g/dl altında, %46.1'inde ferritin < 15 μg/L altında saptandı. Gebelerde demir eksikliği prevalansının oldukça yüksek olduğu ve gebelik haftası ilerledikçe gebelerin anemi ve demir eksikliği riskinin arttığı saptandı. Halsizlik-yorgunluk semptomu olan gebelerde anemi oranı anlamlı yüksek bulundu. Eğitim düzeyi, gelir durumu, iki gebelik arasındaki süre, toplam gebelik sayısı, düzenli doktor kontrolüne gitme, demir ilacı kullanma, kullanılan demir preperatı, demir ilacı kullanım süresi, demir ilacı yan etkisine maruz kalma ile anemi ve demir eksikliği arasında anlamlı ilişki bulunmadı. Gebelerin anemi ve komplikasyonları, beslenme ve ilaç kullanımı hakkındaki bilgi düzeyleri 10 puan üzerinden ortalama 4.82±2.77 tespit edildi. Gebelerin bilgi düzeyi ile anemi ve demir eksiliği arasında anlamlı bir ilişki bulunmadı. Araştırmamızda gebelerin çoğunluğunun demir eksikliği riski taşıdığı, doğum öncesi bakım hizmetleri uygulanmakla birlikte, gebelik öncesi bakım hizmetlerinin yetersiz kaldığı tespit edildi. Sonuç olarak; gebelik öncesinde anemi ve demir eksikliği taraması yapılması, anemi ve demir eksikliğinin gebelik üzerindeki olumsuz etkilerini önlemede katkı sağlayacağı açıktır. Bununla birlikte doğum öncesi takiplerde gebelere demir desteği sağlanmaya devam edilmeli, demir ilacının düzenli kullanımı sorgulanmalı, sağlık personeli tarafından anemi ve beslenme hakkında bilgi verilmelidir.

This research study aimed to assess the incidents of anemia and iron deficiency and to determine medicine-use habits and information level about iron-deficiency anemia in the pregnant women who applied to Pregnancy Clinic of Yıldırım Beyazıt University, Ankara Ataturk Training and Research Hospital. The sampling of the study included 191 pregnant women who have requested to receive prenatal healthcare service in March 2018 and accepted to participate in the research.The data on sociodemographic features, medicine-use habits and information level were obtained using the interview form developed by the researcher based on literature data. After application of the data collection form, blood samples were obtained from pregnant women to test hemoglobin, hematocrit, MCV and ferritin levels and laboratory results were recorded. The research data were evaluated using SPSS (Statistical Package for Social Sciences) Software Version 23.0. Mean Hgb, mean ferritin, mean age and mean gestational age values of the pregnant women included in the study were found 12.04±1.12 g/dl, 19.87±12.65 μg/L, 27.52±5.28 years and 21.47±9.94 weeks, respectively. Of the pregnant women, 16.8% had Hgb values below 11 g/dl while ferritin levels were below 15 μg/L in 46.1% women. It was determined that prevalence of iron-deficiency was very high in the pregnant women and that risk for anemia and iron deficiency increases as gestational age advances. Incidence of anemia was found significantly higher in the pregnant women with the symptoms of weakness and fatigue. Anemia and iron-deficiency were not found significantly correlated with education level, income level, time interval between two pregnancies, total number of pregnancies, regular follow-up by the gynecologist, use of iron medication, content of the iron medication, duration of iron medication, duration of exposure to the side effects of iron medication. The information level of the pregnant women about anemia and its complications, nutrition and medication use were tested on 10-point scale and found low with a resulting mean score of 4.82±2.77. No significant correlation was determined between information level of the pregnant women and presence of anemia and iron-deficiency.It was detected in the present research that most of the pregnant women carry risk for iron-deficiency and that healthcare services provided during the pre-pregnancy term were found insufficient although healthcare services during the prenatal term were sufficiently presented. As a consequence, it is clear that anemia and iron deficiency should be screened before the pregnancy term and that this screen would present a significant contribution to prevent the negative effects of anemia and iron deficiency on pregnancy. Besides, pregnant women should be provided iron supplements by following-up about regular use and informed about anemia and nutritional issues by the healthcare staff.