Vadeli işlem sözleşmelerini getiri, işlem hacmi ve volatilite bazında etkileyen faktörlerin belirlenmesi ve etkilerinin analizi üzerine ampirik uygulamalar

Abstract

Yatırımcılar finansal ve finansal olmayan birtakım risklerle karşı karşıya kalmaktadır. Bu sebeple gelecekte karşılaşabilecekleri finansal risklerden kaçınabilmek için vadeli işlem piyasalarını tercih etmektedir. Dolayısıyla bu piyasalarda işlem gören vadeli işlem sözleşmelerini etkileyen faktörlerin neler olduğunun belirlenebilmesi yatırımcılar açısından büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmanın iki amacı bulunmaktadır. Birincisi Ocak2013-Aralık2017 döneminde Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasında işlem gören VİOP30, Dolar ve Euro vadeli işlem sözleşmelerini fiyat, getiri, işlem hacmi ve getiri volatilitesi bazında etkileyen makroekonomik değişkenleri adımsal regresyon, Granger nedensellik ve ARDL analizi yöntemleriyle incelemektir. Böylelikle analizin değişik yöntemlerle gerçekleştirilmesinin sonuçlarda oluşturabileceği farklılıkların gözlemlenebilmesi amaçlanmaktadır. İkinci amaç ise söz konusu vadeli işlem sözleşmelerinin getiri, işlem hacmi ve getiri volatiliteleri üzerinde haftanın günü, yılın ayı ve mevsim anomalilerinin etkisinin var olup olmadığını araştırmaktır. Yapılan analizler sonucunda bazı makroekonomik değişkenlerin incelenen vadeli işlem sözleşmelerinin fiyatı, getirisi, işlem hacmi ve getiri volatilitesi ile istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkiye sahip olduğu, buna karşın bazılarının anlamlı bir ilişkisinin olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Anomalilerin varlığına ilişkin analiz sonuçlarında ise bazı sözleşme türlerinde anomalilerin varlığına dair bulgular elde edilirken bazı anomalilerin varlığına rastlanılmamıştır. Analiz sonuçlarının portföy yöneticilerinin performanslarını artırmalarına, riskten kaçınmak isteyen yatırımcıların risklerini yönetebilmelerine ayrıca yatırımcıların etkin olmayan piyasalarda yatırımlarını gerçekleştirirken teknik analiz yöntemlerini kullanmanın yanında ilgili piyasada görülen anomali türüne bağlı yatırım stratejisi geliştirmelerine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Investors face a number of financial and non-financial risks. For this reason, they prefer futures markets in order to avoid the financial risks they may face in the future. Therefore, it is important for investors to determine the factors affecting the futures contracts traded in these markets.This study has two aims. Firstly to examine macroeconomic variables that affecting Viop30, Dollar and Euro futures contracts traded in futures and options markets in January 2013-December 2017 on the basis of price, return, volume and volatility by using stepwise regression, Granger causality and ARDL analysis methods. In this way, it is aimed to observe the differences that may occur in the results by performing the analysis with different methods. The second aim is to investigate the existence or non-existence of day-of-week, month-of-year and seasonal anomalies on the returns, volume and volatility of mentioned futures contracts. The analysis concluded that some macroeconomic variables had a statistically significant relationship with the price, return, volume and volatility of futures contracts, while had no significant relationships with others. According to the results of the analysis regarding the existence of anomalies, while some findings regarding the existence of anomalies examined in some types of contract were obtained, the existence of some anomalies was not observed. It is thought that the results of the analysis will contribute to the performance of portfolio managers, to manage the risks of investors who want to avoid the risk, as well as to develop investment strategies based on the type of anomaly seen in the relevant market, as well as using technical analysis methods while investing in inefficient markets.