Zargotina Kurdan û çîrokên herêma Diyarbekirê

Abstract

Masal, Halk edebiyatı ürünleri arasında en yaygın nesir türlerindendir.Yüzyıllar boyu halkın ortak fikir ve duygu dünyasının imbiğinden süzülüp gelenmasallar, muhtelif kalıpların olağan ve olağanüstü güç ve kahramanların yardımıylateşekkül ederler. Halkın ortak duygu ve düşün dünyasını aktarma görevini üstlenen buanonim tür, çeşitli konularda hayat dersi vermektedir. Bundan dolayı masal, insanlıktarihinde her zaman eğitimin temel malzemesi olagelmiştir. Masalın amaçlarından birigüzel ve keyifli vakit geçirmek ise; diğeri de şüphesiz bazı yaşamsal konularda öğütvermektir. Halk Bilimi kapsamında masalların sınıflandırılması ve yayılışı alanında dünyaölçeğinde öteden beri çok değerli çalışmalar yapılmıştır. Biz de bu araştırmamızda sözkonusu çalışmalarla birlikte, folklor ürünlerinin derlenip toparlanması konularınakısaca yer verdik. Bununla birlikte derleme çalışmalarında bazı folklor ürünlerininkendi aralarında ve masallarla karıştırılmaması için bu türler hakkında kısa bilgilervererek değerlendirmeye çalıştık. Bu minvalde karşılaştırmaya tabi tuttuğumuz edebiürünleri birbirlerinden ayrıldıkları noktalara vurgu yapmaya çalıştık. Genel olarakdünyada her toplumun folklor ürünlerinin ve masalarının anlatış tarzı üslubu,şekillenişi kendine özgüdür. Araştırmamızda bu bakış açısıyla genelde Kürt Halkedebiyatı, özelde de Halk edebiyatının önemli bir edebî mahsulü konumundakimasallar ile Diyarbakır Bölgesine ait masalların üslup, şekil, içerik, motif vekahramanlarına ışık tutmaya çalıştık.Kürt Halk Edebiyatında yer alan hoşça vakit geçirmek için `şevbihêrk` denilengece toplanmaları ve ozanlık (dengbêj) geleneğinin misyonu ve vizyonu folkloriköğeleri ve masal aktarımı diğer halklarınkinden farklılıklar gösterir. Bu bakımdan halkmasal anlatıcısının ozanlık geleneğiyle sıkı bir ilişkisi vardır. Bu araştırmada gerekbazı Kürt folklorcuları ve gerekse bu alanın gönüllüleri tarafından daha önce yapılanderleme çalışmalarını, folklor biliminin ölçülerine göre değerlendirmeye çalıştık.Bununla birlikte sahada yaptığımız pek çok masal derlemelerinden bazı örneklerine detezin sonunda örnek metin olarak yer verdik.viiiAnahtar Kelimeler: Kürt Folkloru, Masal Tasnifi, Masal ve Eğitim İşlevi,Derleme, Diyarbakır Bölgesi Masalları.

Fairy tales are prose and among the most common species of folk literatureproducts. For centuries, the fairy tales passing through the filter of the idea andemotions of the people give life lessons some ordinary and extraordinary power ofsome moulds and with the help of the heroes and the subjects that serve to transfer thiscommon feeling and think world of the people. Therefore, the tale has always been theessential material of education in the history of mankind and serves as a bridge. Oneof the objective of the tale is to have a nice and pleasant time; the other is undoubtedlyto teach in some vital subjects. In the field of classification and dissemination of folklore and its spread, manyprecious folk tales works have been carried out for a long time in the world. In thisstudy, together with these studies, we have briefly included the collection of folkloreproducts. In addition to this, we tried to give some brief information about thesespecies in order to avoid confusing some folklore products among themselves and fairytales by trying to highlight the points where they separate from each other. The shapingof the style of the narrative style of the folklore products and desks of everycivilization, country and region in the world is unique in its own way, and in somerespects differ. From this point of view, we tried to shed light on the style, shape,motifs and heroes of the tables of Kurdish tales of Diyarbakır region. Night gatherings called şevbihêrk to spend time together, and the mission andvision of the tradition of the bardness (dengbêj) show the differences between folkloricelements and fairy tale transmission from other peoples and are distinctive. In thisrespect, it was observed that the folk poet had a close relationship with the tradition.Both the Kurdish folklorists and the compilation studies conducted by the volunteersof this area were tried to be evaluated according to the measures of folklore. At thesame time, some examples of fairy tale collections made in the field for this study weregiven at the end of the thesis. Key Words: Kurdish Folklore, fairy tale, education, compilation, fairy taleclassification, Diyarbakir Dist