Transkrîpsıyon û Vekolîna kıtab-u Ahmedıye`yê

Abstract

Manzum sözlükler doğu edebiyatında eski, geniş ve yaygın bir geleneğe sahiptirler. Arap, Fars, Türk, Peştu, Beluci ve Kürd toplumlarında bu eserler yazılmışlardır. Sözlük yazımı hem dilsel hem de edebi bir uğraş olarak görülüyordu. Zira sözlükler de diğer edebi türler gibi klâsik edebiyatın bir türü olup içerisinde klâsik edebiyatın estetiğini barındırırlar.Manzum sözlükler medrese sistemlerinde çocuklar için yazılmış olup derslerde materyal olarak kullanılmışlar. Bu şekilde çocuklar hem yabancı dil öğrenmişler hem de dilbilim kaidelerini öğrenmişler. Manzum sözlüklerin birçok yazılma amaçları vardır. Bunlardan biri de ezberi kolaylaştırmadır. Zira sözlükler şiirsel bir dille yazıldıkları için ezberlenmeleri kolay oluyordu. Çalışmamızın konusunu oluşturan sözlük de aynı amaçlar üzerine, çocuklara Arap dilini öğretmek için yazılmıştır. Çalışmamızın içeriği Şêx Merûfê Nodeyî'ye (1753-1837) ait manzum sözlük Kitab-u Ehmediye'den oluşuyor.Sözlük için gerekli araştırmalar yapıldıktan sonra, giriş bölümünde öz bir şekilde dil ve dil üzerine yapılan çalışmalar üzerinde durulmuş. Ardından birinci bölümde manzum sözlük geleneği ve Kürdçe sözlükler hakkında bilgi verildi. İkinci bölümde yazar ile ilintili bilgiler verildi ve sözlüğüne ait iki nüshanın karşılaştırılması yapıldı. Üçüncü bölümde sözlük şekilsel, muhteva ve dilsel açıdan incelendi. Dördüncü bölümde nüsha hakkındaki bilgiler verilip sözlüğün transkripsiyonu verildi. Sonuçta, araştırma sonrası sözlük hakkında elde edilen tespitler yazıldı.Anahtar Sözcükler: Kitab-u Ehmediyye, Sözlük, Manzum Sözlükler, İnceleme

The verse dictionaries have an old, broad and widespread tradition in eastern literature. These works were written in the Arab, Persian, Turkish, Pashtun, Balochi and Kurdish communities. Writing a dictionary was seen as a linguistic and literary activity. Dictionaries, like other literary genres, are a kind of classical literature and they contain the aesthetics of classical literature.They were written for children in madrasa systems and were used as materials in the education. In this way, children both learned foreign languages and learned the rules of linguistics. The dictionaries written in verse have many purposes. One of these is to facilitate the memorization. Because dictionaries were written in a poetic language, they facilitated memorizing. The dictionary, which is the subject of our study, was written on the same objectives, as well as to teach children the Arabic language. The content of our study consists of verse dictionary Kitab-u Ehmediyye.After the necessary research was done for the dictionary, language and the studies on language were emphasized in the introduction. Then, in the first chapter, information about verse dictionary tradition and Kurdish dictionaries were given. In the second part, information about the author was given and two copies of the dictionary were compared. In the third chapter, the dictionary was examined in terms of form, content and linguistic aspects. In the fourth chapter, the transcript of the dictionary was given. As a result, the findings on the dictionary obtained after the research were written.Keywords: Kitab-u Ehmediyye, The dictionary, Verse Dictionaries, Review