Motivasyonel görüşme ilkelerine göre hazırlanmış psikoeğitim programının ortaokul öğrencilerinin okul tükenmişliği ve okula yabancılaşma düzeylerine etkisi

Abstract

Eğitim süreci uzun ve zorlu bir süreçtir. Bu süreç boyunca okul ortamlarında pek çok istenmedik durumla karşılaşılmaktadır. Bu durumların varlığı sürecin işleyişini zorlaştırmakta ve hedeflenen kazanımlara ulaşılmasını güçleştirmektedir. Okul ortamlarında istenmeyen davranış ve tutumlarla ilgili yapılan çalışmalara bakıldığında bu durumların başta okulda şiddet, akran zorbalığı, akademik başarı düşüklüğü, iletişim problemleri, okul devamsızlığı ve nihayetinde okul terkine varan sonuçlar doğurduğu görülmektedir.Okul tükenmişliği ve okula yabancılaşma, okul ortamında doğurduğu sonuçlar bakımından anlaşılması gereken iki önemli durumdur. Her iki durumda da yukarıda belirtilen istenmeyen davranışlar sergilenebilmektedir. Bu sebepten dolayı, okul tükenmişliği ve okula yabancılaşma durumlarının anlaşılması, olumsuz sonuçlar doğurmadan fark edilmesi ve müdahale edilmesi oldukça önemlidir.Bu çalışmada ortaokul öğrencilerinin okul tükenmişliği ve okula yabancılaşma durumlarına müdahale amaçlı bir psikoeğitim programı geliştirilmiştir. Geliştirilen bu program, bir ortaokulda okuyan 6. ve 7. sınıf öğrencilerinden oluşan katılımcılara uygulanmış ve programın sonuçları değerlendirilmiştir. Çalışma, deney ve kontrol gruplu, ön-test, son-test ve izleme testi olan deneysel bir çalışmadır. Çalışma başında, gerekli izinler alınarak, Van Hacı Ömer Sabancı Ortaokuluna devam eden 6. ve 7. sınıf öğrencilerine Okula Yabancılaşma Ölçeği ve Okul Tükenmişliği Ölçeği uygulanmıştır. Yapılan ön-test uygulamasının ardından okul tükenmişliği ve okula yabancılaşma düzeyleri ortalamadan yüksek olan öğrenciler belirlenmiş ve bu öğrenciler seçkisiz yöntemle deney ve kontrol gruplarına atanmıştır. Grupların oluşturulmasının ardından deney grubuna 8 hafta süren bir psikoeğitim uygulanmıştır. Bu psikoeğitim programı 8 oturumdan oluşmakta ve her bir oturum ortalama 75 ile 90 dakika arasında değişmektedir. Her bir oturumda içeriğine göre farklı etkinlik ve uygulamalar yapılmıştır. Kontrol grubunda ise film izleme ve kitap okuma etkinlikleri yapılmıştır.Psikoeğitim süreci sonunda, çalışma başında uygulanan ölçekler tekrar uygulanmıştır. Son-test uygulamasının istatistiksel sonuçlarına göre deney grubunun okul tükenmişliği ve okula yabancılaşma düzeylerinin anlamlı bir şekilde düşüş gösterdiği görülmüştür. Bunun yanında kontrol grubunda ise anlamlı herhangi bir değişim olmamıştır. Buna göre, psikoeğitim sürecinin öğrencilerin okul tükenmişliği ve okula yabancılaşma düzeyleri üzerinde etkili olduğu sonucuna varılmıştır.Son-test uygulamasından 4 ay sonra deney ve kontrol gruplarındaki öğrencilere izleme testi uygulanmıştır. İzleme testi sonuçlarına göre deney grubundaki öğrencilerin okul tükenmişliği ve okula yabancılaşma düzeylerindeki düşüşün kalıcılık gösterdiği görülmüştür. Bununla birlikte kontrol grubundaki öğrencilerin okul tükenmişliği puanlarının son-testten izleme testine anlamlı bir düşüş gösterdiği, fakat okula yabancılaşma düzeylerinde anlamlı bir değişim olmadığı görülmüştür.

Education is a long and difficult process. During this process, many undesired situations are encountered in the school environment. The presence of these conditions make the functioning of the process difficult and makes it difficult to achieve the targeted achievements. When we look at the studies about undesirable behaviors and attitudes in school settings, it is seen that these situations have resulted in violence, bulliying, academic failure, communication problems, school absenteeism and finally school dropout.School burnout and alienation are two important situations that need to be understood in terms of their consequences in the school environment. In both cases, undesirable behaviors which mentioned above, can be exhibited in the school environments. For this reason, it is important to understand the cases of school burnout and student alienation in the school to recognize and intervene before they cause any negative consequences.In this study, a psychoeducation program was developed to interfere with secondary school students' school burnout and school alienation. This program was applied to students of 6th and 7th grade in a secondary school and the results of the program were evaluated. The study is an experimental study with experimental and control groups, pre-test, post-test and follow-up test.At the beginning of the study, School Alienation Scale and School Burnout Scale were applied to 6th and 7th grade students who were attending to Van Hacı Ömer Sabancı Secondary School. After the pre-test, the students with high levels of school burnout and school alienation scores were determined, and these students were randomly assigned to the experimental and control groups.After the formation of the groups, a psychoeducation programme was implemented to the experimental group for 8 weeks. This psychoeducation programme consists of 8 sessions and each session is between 75 and 90 minutes on average. Different activities and applications were implemented according to each session content. To the control group, film watching and reading activities were conducted.At the end of the psychoeducation process, both scales were applied again. According to the statistical results of the post-test, school burnout and school alienation scores of experimental group showed a significant decrease. However, there was no significant change in the control group. According to this, it was concluded that the psychoeducation process influences students' school burnout and the school alienation.A follow-up test was administered to the students in the experimental and control groups 4 months after the post-test. According to the results of the follow-up test, school burnout and school alienation levels of the students in the experimental group showed a persistence. However, it was found that the students in the control group showed a significant decrease in school burnout scores from the post-test to follow-up test, but there was no significant change in the level of alienation.